Stroma (toxuma)
| Stroma | |
|---|---|
 |
Stroma (toxuma) — Stroma (yunan dilindən στρῶμα "qat, yataq, örtük") struktur və ya birləşdirici rol oynayan toxuma və ya orqan hissəsidir[1] .
Səthləri təsnif etməyin bir neçə yolu var: bir təsnifat sxemi toxumaların funksiyalarına əsaslanır, digəri isə onların hüceyrə komponentlərini təhlil edir. Stromal toxuma bədənin dəstəklənməsinə və hərəkətinə kömək edən "funksional" sinifə aiddir. Stromal toxumanı təşkil edən hüceyrələr digər hüceyrələrin daxil olduğu bir matris kimi xidmət edir. Stroma müxtəlif növ stromal hüceyrələrdən ibarətdir.
Stroma nümunələrinə aşağıdakılar daxildir:
- irs stroması
- buynuz qişa stroması
- yumurtalıq stroması
- tiroid vəzinin stroması
- timus stroması
- sümük iliyinin stroması
- limfa düyünlərinin stromal hüceyrəsi
- multipotent stromal hüceyrələr (mezenximal kök hüceyrələr)
Struktur[redaktə | mənbəni redaktə et]
Stromada birləşdirici toxumalara rast gəlinir. Bu toxuma uyğun birləşdirici toxuma qrupuna aiddir. Birləşdirici toxumanın düzgün funksiyası qan damarları və stromal sinirlər də daxil olmaqla parenximal toxumanı qorumaq və yerli stresi azaltmaq üçün orqanlar qurmaq və mexaniki stressi yaymaqdır. Stromal toxuma əsasən birləşdirici toxuma hüceyrələrindən ibarət hüceyrədənkənar matrisdən ibarətdir. Hüceyrədənkənar matris əsasən əsas maddədən — əsasən proteoqlikanların aqreqatlarından ibarət məsaməli nəmləndirilmiş geldən və birləşdirici toxuma liflərindən ibarətdir. Stromada adətən üç növ lif olur: I tip kollagen, elastik və retikulyar (III tip kollagen) liflər[2].
Hüceyrələr[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Səyyah hüceyrələr — müxtəlif stimullara cavab olaraq qan dövranından toxumalara miqrasiya edən hüceyrələr; məsələn, iltihab reaksiyasına səbəb olan immun sisteminin qan hüceyrələri.
- Sabit hüceyrələr — toxumanın daimi sakinləri olan hüceyrələr.
- Fibroblastlar — hüceyrədənkənar matriks liflərini istehsal edir.
Növlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Boş birləşdirici toxuma — bu tip əsasən epitel membranlarının və vəzi epitelinin altında yerləşir, epiteli digər toxumalara bağlayır. Epitelə aparan qan damarlarını və sinirləri dəstəkləyir. Bundan əlavə, bədəndə iltihablı reaksiyanın əsas yeri kimi xidmət edir. Nizamsız formalı sıx birləşdirici toxuma — bu növün funksiyası stressi bir nöqtədən çevirmək üçün toxumalar arasında yüksək gərginlik gücündə bağlanmaqdır.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "SIU SOM Histology INTRO". www.siumed.edu. 2018-10-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-10-06.
- ↑ "tissue | biology". Encyclopedia Britannica (ingilis). 2019-06-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-10-06.