Svyatoy Nos yarımadası
| Svyatoy Nos yarımadası | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Sahəsi | 596 km² |
| Ən yüksək nöqtəsi | 1878 m |
| Yerləşməsi | |
| 53°40′ şm. e. 108°50′ ş. u.HGYO | |
| Akvatoriya | Baykal |
| Ölkə |
 Rusiya |
|
|
|
.jpg)
Svyatoy Nos yarımadası (bur. Хилмэн хушуун, rus. Святой Нос) — Baykal gölü ərazisində yerləşən iri yarımada. İnzibati baxımından Rusiya Federasiyası, Buryatiya Respublikası, Barquzin rayonu ərazisinə daxildir. Əhatə etdiyi su sahəsi ilə birlikdə Zabaykal Milli parkı ərazisinə daxildir. Ərazisində ən iri yaşayış məntəqəsi Kurbulıkdır. Yaşayış məntəqələri əsasən adanın şərqində, Civıykuy körfəzi sahilində yerləşir. Yarımadada yerləşən yaşayış məntəqələri:Uroçişe Qlinka, Katun, Kurbulık,
Coğrafiya
[redaktə | mənbəni redaktə et]Yarımadanın sahəsi 596 km², uzunluğu 53 km, ən enli hissəsi 20 km-dir. Ən hündür nöqtəsi Markov dağıdır (1878 m).
Svyatoy Nos yarımadası ərazisindən su ayrıcı Akademik silsiləsi keçir. Silsilə cənub-qərbdən cənub-şərqə istiqamətlənir. Silsilə yarımadanın tən mərkəzindən keçir. Mərkəzi hissədə dağ tundra zonası əmələ gətirir. Yarımada Civırkuy bərzəği ilə materikə birləşir. Bərzəxin eni maksimal olaraq 10 km-dir. Öz növbəsində yarımada isə Civırkuy və Barquzin körfəzlərini bir birindən ayırır. Bir necə min il öncə Svyatoy Nos bir ada olmuşdur. Sonradan yarımadaya çevrilmişdir. Səbəb isə Malıy Civırkuy və Barquzin çaylarınıngətirdiyi lil və qum olmuşdur. Nəticədə Civırkuy bərzəxi meydana gəlmişdir[1]. Bərzəxdə Sor körfəzi yerləşir ki, onda Civıykuy körfəzi ilə əlaqələnir.
Yarımadada isti termal məbələr vardır. Üstəlik bərzəxdə yerləşən Kulin bataqlığı əsrarəngiz qrifonları ilə seçilir[2].
Yarımada ərazisində yerləşən ən böyük çay Krestovskaya çayıdır. Çay Zmeynıy Cıvırkuy buxtasına tökülür. Burtuy çayı isə bərzəx ərazisində yerləşən Aranqatuy gölünə axır. Yarımada ərazisindən çoxlu sayda çaylar axır ki, onlarda hündürlündə axaraq gölə tökülürlər.
Maxovo qəsəbəsindən yarımadanın zirvəsinə cığır gedir. Zirvədən Uşangi adası və Barquzin silsiləsinə gözəl mənzərə açılır.
Yarımada sahillərində yerləşən körfəzlər:Kultuk, Civıykuy, Zmeyinaya, Onqokonskaya, Fertik, Sorojya, Markov. Yarımada ərazisində yerləşən burunlar:Bratski, Kanayev, Orlovıy, Verxneyeİzqolovıye, Fertik, Onqokonski, Qoryaçinski, Kurbulık, Osinovıy, Pokoyniki, Kulyomnıy, Osinovıy, Nijney İzqolovıye, Tolstıy, Rıtıy, Markov, Bokovıy Razbor.
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Buryatiya şamanları ilk əvvəllər Svyatoy Nos yarımadasında ayinlər keçirirdilər. Buryat dilində yarımadanın adı Xilmen xuşuun adlanır ki, bu da tərcümədə "nərə üzü" mənasını verir.
Ruslar yarımadanı burun hesab edilərək Svyatoy Nos olaraq adlandırmışlar[2].
1981-ci ildə Svyatoy Nos yarımadasında İl-14 təyyarəsi dağ massivi ilə toqquşmuşdur. Nəticədə 48 nəfər həlak olur.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ "Святой Нос Байкала". 2015-05-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-02.
- ↑ 1 2 "Полуостров Святой Нос". 2015-05-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-02.