Tıva akşası

Tıva akşası
Tıva akşası
	tıva Akşa, акша
	1 akşa
Kod və simvol
ISO 4217 kodu	AZN (944)
Dövriyyə ərazisi
Emitent ölkə	Tuva Xalq Respublikası
Əvəzedici və paralel vahidlər
Kiçik	qəpik (1⁄100)
Dövriyyədə olan sikkə və əsginaslar
Sikkələr	1, 2, 3, 5, 10, 15, 20 qəpik
Əsginas	1, 3, 5, 10, 25 akşa
Tarixi
Dövriyyə periodu	1934—1 yanvar 1945
Əvvəlki valyuta	Rusiya rublu (RUB) / SSRİ rublu (SUR)
Sikkə və əskinasların buraxılması və istehsalı
Mərkəzi bank	Tıvabank
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tıva akşası (tıva akşa) — 1934-1944-cü illərdə Tuva Xalq Respublikasının pul vahidi. 100 qəpikə bölünür (tıva kɵpejek).

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

25 iyul 1925-ci ildə Tuva Xalq Respublikası Dövlət Bankı - Tıvanbank qurulur. Tuva Xalq Respublikası və Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı hökumətləri arasındakı razılaşma ilə 1925-1929-cu illərdə ölkə ərazisinə Sovet pullarını buraxılır. Əvvəlcə çarın zərb sikkələrini əvəz edən gümüş sikkələr, daha sonra kağız pullar və banknotları (rubl və çervonlar) dövriyəyə buraxılır. 1933-cü ilin dekabrında Tuva Xalq Respublikası hökuməti bir sərəncam qəbul edir. Sərəncama əsasən Tuva Xalq Respublikasının yeni gerbinin təsviri və "Yalnız TNR-də istifadədədir" mətn üzərində olan mavi boya ilə sovet əskinasları üzərinə daxil vurulur. Mübadilə 10 dekabr 1933-cü ildən may-iyun 1934-cü ilə qədər davam edir. 1933-1934-cü illərdə Sovet sikkələrinin ölçüsündə 1, 2, 3 və 5 qəpik nominasiyalarında hazırlanmış bürünc və 10, 15 və 20 qəpik nominallı nikel sikkələr istifadəyə buraxılır. Onlar 1945-ci il mayın 1-nə qədər dövriyyədə qalır.

1936-cı il yanvarın 1-də ölkədə pul islahatı aparılır. Bu dövrdə dövriyyədə olan Sovet pulları 1, 3, 5, 10 və 25 akşa olmaqla Tuva Xalq Respublikasının banknotları, milli valyuta ilə əvəz edilir. Dəyişdirmə 1: 1 nisbətində edilir. Qoznak tərəfindən ümumilikdə 2 milyon akşa hazırlanır.

11 avqust 1939-cu ildə Tuva Xalq Respublikası hökumət komissiyası yeni əskinas naxışını təsdiqləyir. Bank biletləri Qoznak tərəfindən çap edilir. 1 mart 1941-ci ildə 1940 tipli əskinaslar: 1, 3, 5, 10 və 25 nominaları dövriyyəyə buraxılır. Köhnə tipli bank biletlərinin mübadiləsi 1 sentyabr 1941-ci ilə qədər davam edir.

11 oktyabr 1944 Tıva Xalq Respublikası Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikasının muxtar bölgəsi olaraq Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqının tərkibinə daxil olur. 1945-ci il yanvarın 1-də onun ərazisində sovet əskinaslarının dövriyyəsi başlayır. Dörd ay ərzində (1945-ci il mayın 1-dək) 1940-cı ilin nümunəsi olan pullar və 1934-cü ilin nümunəsi olan Tıva akşası Sovet rubluna dəyişdirilir. Bundan sonra Tıva valyutası ləğv edilir. 1945-ci ildə 1 akşa 3,5 rubla dövr edilir.