Tessa Xan
| Tessa Xan | |
|---|---|
| Fəaliyyəti | vəkil, ətraf mühit fəalı |
Tessa Xan (ing. Tessa Khan) — Böyük Britaniyanın ətraf mühit üzrə hüquqşünası. O, iqlim dəyişikliyinin azaldılması və iqlim ədaləti ilə bağlı məhkəmə çəkişmələrini dəstəkləyən Climate Litigation Networkun həmtəsisçisi və həm-direktorudur.
Xan iddia edir ki, milli hökumətlər bilərəkdən karbon dioksid səviyyələrinin yüksəlməsindən faydalanıb və ətraf mühitə, o cümlədən Climate Case Ireland nümunəsi vasitəsilə zərər veriblər[1].
Bioqrafiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Tessa Xan insan haqları kampaniyalarında fəal iştirak edir[2].
Taylandda o, qeyri-kommersiya qadın hüquqları təşkilatında çalışmışdır[3]. 2015-ci ildə Taylandda olarkən o, Haaqa məhkəməsinin Hollandiyaya istixana qazı emissiyalarını azaltmağı əmr edən qərarından xəbər tutur. 2016-cı ildə Hollandiya məhkəməsinin qərarından ilhamlanaraq Londona köçür və Urgenda Foundation hüquq komandasına qoşulur[4]. Xan dünyada iqlim dəyişikliyi ilə bağlı məhkəmə proseslərinə dəstək vermək üçün Urgenda Foundation ilə Climate Litigation Network şəbəkəsini qurub. O, iqlim mübahisələrinin həlli üzrə Climate Litigation Networkun direktorudur. Təşkilat vasitəsilə o, fəal qruplara hökumətlərini məhkəməyə verməkdə uğurla kömək edir[5]. O, Kanada, Hollandiya, Yeni Zelandiya, Norveç, Pakistan və Cənubi Koreya kimi ölkələr də daxil olmaqla, bütün dünyada məhkəmə proseslərinin təşkilində iştirak edir.
O, Hollandiya və İrlandiyada emissiyaların azaldılması proqramı üçün hökumət planlarının adekvatlığına uğurla etiraz edən məhkəmə iddialarını dəstəkləyir[6]. 2019-cu ilin dekabrında Hollandiya Ali Məhkəməsi Urgenda Fondunun ölkə hökumətinə qarşı iddiasını təmin edir və karbon emissiyalarını azaltmaq üçün kömürlə işləyən elektrik stansiyalarının gücünü və təxminən 3 milyard avroluq birbaşa investisiyaları azaltmağı əmr edir. İşin müsbət nəticəsi The Guardian qəzeti tərəfindən "bu günə qədər iqlim dəyişikliyi ilə bağlı ən uğurlu məhkəmə iddiası" kimi təsvir edilmişdir[7].
2020-ci ilin avqustunda İrlandiyanın Ali Məhkəməsi Climate Case Ireland işində hökumətin karbon emissiyalarını azaltmaq üçün yeni, daha iddialı plan hazırlaması barədə qərar qəbul edir[8]. Bu gün İrlandiya Avropa İttifaqı ölkələri arasında adambaşına düşən istixana qazları emissiyasına görə üçüncü yerdədir.
Mükafatları[redaktə | mənbəni redaktə et]
- 2018-ci ildə Tessa Xan İqlim sıçrayışı mükafatını alır[9].
- 2019-cu ildə Time jurnalı onu iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə aparan 15 qadından biri adlandırır.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Harvey, Fiona. "Climate crisis to blame for $67bn of Hurricane Harvey damage – study". the Guardian (ingilis). 2020-06-12. 2021-11-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-14.
- ↑ "Tessa Khan". Climate Breakthrough Project (ingilis). 2022-07-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-14.
- ↑ "Meet 15 Women Leading the Fight Against Climate Change". Time. 2022-08-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-14.
- ↑ Timperley, Jocelyn. "The law that could make climate change illegal". BBC (ingilis). July 8, 2020. 2022-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-14.
- ↑ Kusmer, Anna. "Activists took the Irish govt to court over its national climate plan — and won". The World from PRX (ingilis). August 13, 2020. 2021-09-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-14.
- ↑ Khan, Tessa. "Tessa Khan: 'Litigation is a powerful tool in the environmental crisis'". The Guardian (ingilis). 2020-08-16. 2022-04-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-14.
- ↑ Watts, Jonathan. "Dutch officials reveal measures to cut emissions after court ruling". The Guardian (ingilis). 2020-04-24. 2022-07-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-14.
- ↑ Kaminski, Isabella. "Ireland forced to strengthen climate plan, in supreme court win for campaigners". Climate Home News (ingilis). 2020-07-31. 2022-03-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-14.
- ↑ "Climate Breakthrough Awardees". Climate Breakthrough Project (ingilis). 2022-04-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-14.