Vəsiyyət (şeir)
| Vəsiyyət | |
|---|---|
| ukr. Заповіт | |
 | |
| Janr | poeziya |
| Müəllif | Taras Şevçenko |
| Orijinal dili | ukrayn dili |
| Yazılma ili | 25 dekabr 1845-ci il |
| Nəşr ili | 25 dekabr 1845 |
| Elektron versiya | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Vəsiyyətnamə (ukr. Заповіт) — Taras Şevçenkonun 25 dekabr 1845-ci ildə Pereyaslavda müraciət-"vəsiyyətnamə" şəklində yazdığı proqramlaşdırılmış şeir.
Şeir Ukrayna mədəniyyətinə böyük təsir göstərmişdir və təsir göstərməkdədir. Bir sıra bəstəkarlar musiqi əsərlərini şeirə əsasən bəstələmişdilər və ümumiyyətlə mədəni həyatda onu fəal istifadə edirlər və şeir əsəri 150-dən çox dillərə tərcümə olunmuşdur.
Musiqidə[redaktə | mənbəni redaktə et]
"Vəsiyyətnamə" bir çox musiqi əsərlərin əsasını təşkil edir.
Əsər üçün musiqini ilk dəfə Nikolay Lısenko bəstələmişdir (1868-ci ildə kişi xoru, solo tenor və fortepiano üçün, 1877-ci ildə ikinci buraxılışı işıq üzünü görmüşdü).
"Vəsiyyətnamə" üçün yazılmış ən populyar musiqi Ukrayna xalq mahnısı intonasiyalarına çox yaxın idi. O, 1870-ci illərdə Qordi Qladki tərəfindən yaradılmış, daha sonra Lısenko tərəfindən redaktə edilmiş və Poltava şəhərində G. Markeviç tərəfindən nəşr olunmuşdur. Mahnı uzun müddət xalq mahnısı olaraq qəbil edilirdi. Yakov Stepovoy, Kirill Stetsenko, Porfiri Demutski, Aleksandr Aleksandrov və s. kimi bəstəkarlar əsərin xor işləməsini həyata keçirmişdilər.
"Vəsiyyətnamə" mətni üzərində böyük musiqi əsərləri də yaradılmışdır. Məsələn, Vasili Barvinskinin (1918), Stanislav Lyudkeviçin (1934, 1955-də ikinci versiyası çıxmışdır), Boris Lyatoşinksinin (1939) və Lev Revutskinin (1939) kantantaları və Reynhold Qlierin simfonik poeması (1939).
Sergey Prokofyevin "Semyon Kotko" operasının 4-cü aktında "Vəsiyyətnamə" şeirinin sözlərindən və Prokofyevin musiqisindən ibarət xor yer alıb.
Qladkovun bəstələdiyi melodiya Dmitri Kabalevskinin Aleksandr Dovjenkonun "Şors" kinoepopeyasında Vasili Bojenkonun ölüm səhnəsindəki vokal-simfonik şəklinin əsasını təşkil etdi.
Ümumilikdə, "Vəsiyyətnamə"in 60-dan çox interpretasiyası var.[1]
Əsərin tərcümə versiyaları[redaktə | mənbəni redaktə et]
Əsərin azərbaycan dilinə tərcüməsini ilk dəfə Süleyman Rüstəm 1939-cu il tarixli "Şevçenko T. Secilmiş әzәrlәri" kitabında dərc etmişdir.[2] Həmçinin, tərcümə işini Əhməd Cavad və Mikayıl Müşfiq (1934), Mikayıl Rzaquluzadə (1939), Abbas Abdulla ("Azərbaycan gəncləri" qəzetində, 21 iyun 1979), Xəlil Rza ("Azərbaycan müəllimi", 21 sentyabr 1979) və Vilayət Rüstəmzadə (1979) da həyat keçirmişdilər.[2]
Rus dilinə tərcümənin müəllifi Aleksandr Tvardovski olmuşdur, tərcümə öncə 6 mart 1939-cu ildə "Krasnı flot" qəzetində və sonra həmin il "Molodaya qvardiya" jurnalında da paylaşılmışdır..[3]
Mətni[redaktə | mənbəni redaktə et]
|
Ukrayna dilində orijinal mətn Як умру, то поховайте |
Süleyman Rüstəmin tərüməsi[2] Mən öləndə, məni basdırarsınız, |
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Заповіт // Українська радянська енциклопедія. — 2-е издание. — Т. 4. — Киев, 1979., стр. 201
- ↑ 1 2 3 "Taras Şevçenkonun "Vəsiyyətnamə" əsəri dünya xalqlarının dillərində" Naukova Dumka nəşriyyatı, 1964
- ↑ "· Завещание · Заповіт Тараса Шевченка російською мовою". web.archive.org. 2008-02-26. Archived from the original on 2008-02-26. İstifadə tarixi: 2020-10-15.