Yeni monetarizm

Yeni monetarizm (ing. New Monetarism, New Monetarist Economics, New Monetarist Approach) — makroiqtisadi nəzəriyyənin istiqaməti (klassik və ya “köhnə” monetarizm) pul və əmtəə mübadiləsində qüsurların modelləşdirilməsinə yönəlmişdir. Axtarış nəzəriyyəsi, oyun nəzəriyyəsi, danışıqlar nəzəriyyəsi və iqtisadi mexanizmlərin dizaynı nəzəriyyəsi alətlərinə əsaslanır və makroiqtisadiyyat və mikroiqtisadiyyatın kəsişməsində yerləşir.

2005—2010-ci illərdə yeni monetarizm müstəqil istiqamət kimi formalaşmışdır. Onun tərtibçiləri ABŞ Federal Ehtiyat Sisteminin akademik tədqiqatçıları, ilk növbədə Stiven Uilyamson və Randall Rayt idi.

Bundan əlavə, fərdi ideyalar Nyu-York Universitetinin professoru, əvvəllər Minneapolis Federal Ehtiyat Bankında tədqiqat aparmış Rikardo Laqos və Klivlend Federal Ehtiyat Bankında işləyən Kaliforniya Universitetinin professoru Qiyom Roşeto tərəfindən təklif edilmişdir.

Prinsipləri

Yeni monetaristlər iqtisadi agentlərin pulu yalnız faydalılıq funksiyasına və ya istehsal funksiyasına daxil olduğu üçün saxlaması fikrini rədd edirlər. Əksinə, pul köməkçi deyil, müstəqil rol oynayır, çünki pula sahib olmaq mübadilə prosesinə mane olan qüsurları aradan qaldırmağa imkan verir. Pulun mübadilə aləti kimi təqdim edilməsi üçün yeni monetarizm axtarışın mikroiqtisadi nəzəriyyəsinə əsaslanır. Onun modelləri güman edir ki, əməliyyatın bağlanması agentlərin bir-biri ilə görüşüb-görüşməməsindən (satıcının öz məhsulunu almaq istəyən alıcı tapıb tapmamasından və əksinə) asılıdır. Pul lazımdır, çünki uyğun qarşı tərəf tapmağa kömək edir.

Bundan əlavə, pul və onun likvid maliyyə aktivləri şəklində olan əvəzediciləri bank sektorunda əsas rol oynayır. Yeni monetarizm məlumat nəzəriyyəsinə əsaslanan bankların və maliyyə vasitəçiliyinin əvvəllər işlənmiş mikroiqtisadi modellərindən istifadə etdi.

Yeni monetarizm bir neçə prinsipə əsaslanır:

• makroiqtisadi və monetar təhlil real və daxili ardıcıl nəzəriyyənin mövcudluğunu nəzərdə tutan mikroiqtisadi əsaslandırmaya əsaslanmalıdır (alətlər kimi ümumi tarazlıq nəzəriyyəsi, axtarış nəzəriyyəsi, informasiya nəzəriyyəsi və oyun nəzəriyyəsi mövcuddur);
• pul həlledici rol oynayır: monetar fenomeni və pul siyasətini başa düşmək üçün bazarın qeyri-kamillik problemlərini həll etmək üçün pulun açıq və qeyri-primitiv formada daxil olduğu modellərdən istifadə etmək lazımdır;
• maliyyə vasitəçiləri də mühüm rol oynayır: bankların maliyyə öhdəlikləri və pul vəsaitləri mübadilə vasitəsi kimi xidmət etsə də, hər iki kateqoriya eyni deyil;
• pul və maliyyə vasitəçiləri vasitəsilə aradan qaldırılan bazar qüsurlarını modelləşdirərkən, verilən suallara inandırıcı cavabların alınmasına mane olmayan belə abstraksiya və şərhlərdən istifadə etmək lazımdır;
• Hər bir iqtisadi problemi həll etmək üçün heç bir tək model universal ola bilməz;