Zeynəb Biişeva

Zeynəb Biişeva
rus. Зайна́б Абду́лловна Бии́шева başq. Зәйнәб Абдулла ҡыҙы Биишева
Doğum tarixi	15 yanvar 1908
Doğum yeri	Tuyömbət, Orenburq quberniyası, Rusiya imperiyası
Vəfat tarixi	24 avqust 1996 (88 yaşında)
Vəfat yeri	Ufa, Başqırdıstan, Rusiya
Dəfn yeri	Ufa müsəlman qəbiristanlığı
Vətəndaşlığı	Rusiya İmperiyası → SSRİ → Rusiya
Təhsili	Orenburq Pedaqoji Texnikumu[d]
Fəaliyyəti	şairə, yazıçı, dramaturq, tərcüməçi
Fəaliyyət illəri	1930 — 1996
Əsərlərinin dili	Başqırd dili, rus dili
Janrlar	teatr pyesi, şeir, dram
Mükafatları

Zeynəb Abdulla qızı Biişeva (rus. Зайна́б Абду́лловна Бии́шева, başq. Зәйнәб Абдулла ҡыҙы Биишева; d. 15 yanvar 1908, Tuyömbət, Orenburq quberniyası, Rusiya imperiyası — ö. 24 avqust 1996, Ufa, Başqırdıstan, Rusiya) — Başqırdıstan xalq yazıçısı, nəsr yazıçısı, şairə, dramaturq, tərcüməçi.

Bioqrafiyası

Zeynəb Biişeva 15 yanvar 1908 tarixində Rusiya İmperiyasının Oreburq quberniyasında yerləşən Tuyömbət kəndində anadan olmuşdur. Biişeva Orenburq Başqırd Pedaqoji Kollecini bitirmişdir. Təlimini bitirdikdən sonra, 1929-1931-ci illərdə Baymak rayonunun Teməs kəndində müəllim olaraq işləmişdir. Ufa Qabaqcıl Təlim Kurslarını (1931) bitirdikdən sonra, Başqırd Nəşriyyat Evinin "Pioner" jurnalının redaktoru (Şairin ilk əsəri olan "Şəlalələr arasında" 1930-cu ildə burada nəşr olunmuşdur) olmuşdur. 1941-ci ildə şairənin ilk kitabı olan "Partizan oğlan" nəşr olunmuşdur. 1946-cı ildə SSRİ Yazıçılar İttifaqının üzvü olmuşdur. 1953-cü ildə peşəkar yazıçı statusunu almışdır. 1993-cü ildə "Başqırdıstan xalq yazıçısı" adına layiq görülmüşdür. Zeynəb Biişeva əsərlərini müxtəlif janrlarda yazmışdır. Şairə uşaqlar və gənclər üçün "Dostluq" və "Dost olaq" kimi çoxlu əsərlər, onlarla şeir və nağıllar yazmışdır. Şairənin "Salavatın son monoloqu" poeması (1984) Başqırdıstan milli qəhrəmanı olan Salavat Yulayevə (1754—1800) həsr olunmuşdur. Şairənin dramatik əsərləri olan "Sehrli kuray" (1957), "Sirli üzük" (1959), "Gülbədər" (1961), "Əhd-peyman" (1966) və "Zülhiza" (1981) yalnız Başqırdıstan Dövlət Akademik Teatrında deyil, həmçinin Respublikadan kənar teatrlarda da ifa edilmişdir. Zeynəb Biişeva povest və hekayə janrlarında səmərəli olaraq işləmişdir. Ən məşhur əsərləri arasında "Qanxılıy" (1949), "Qəribə adam" (1960), "Hardasan, Gülnisə?" (1962), "Fikir, düşüncə" (1963), "Məhəbbət və nifrət" (1964) var. Şairə əsərlərdə fərdi və cəmiyyət arasındakı əlaqələrin fəlsəfi problemləri haqda danışır, başqırd qadınlarının açıq şəkildə görünüşlərini yaradır. Zeynəb Biişevanın ən əhəmiyyətli əsəri "İşığa" trilogiyasıdır. Bu trilogiya "Alçaldılanlar" (1956—1959), "Emeş" (1967—1969), "Böyük İkada" (1965—1967) romanlarını ehtiva edir. Zeynəb Biişeva Rusiya Federasiyası və SSRİ yazıçılar qurultayının nümayəndəsi olan Başqırdıstan Respublikası Yazıçılar İttifaqının İdarə Heyətinin üzvü seçilmişdir. 1968-ci ildə Salavat Yulayev adına Dövlət Respublika Mükafatına layiq görülmüşdür. Zeynəb Abdulla qızı Biişeva 24 avqust 1996 tarixində, 88 yaşında Ufa şəhərində vəfat etmişdir. Vəfat etdikdən sonra Ufadakı bir müsəlman qəbiristanlığında dəfn edilmişdir.

Mənbə

Ədəbiyyat

• (Başqırdca) Зәйнәб Абдулла ҡыҙы Биишева // Başqırdıstan Ensiklopediyası. Ufa: Başqırdıstan Elmlər Akademiyası. 2013.
• Başqırd dramaturqları antopoloqiyası  (başq.)
• Qəynullin М. F., Höseyenov Q. B. Başqırdıstanın Sovet Yazıçıları. Biblioqrafiya  (rus.)
• Başqırd torpaqlarının yazıçıları / Məlumat kitabçası (Yazıçılar: R. N. Baymor, Q. N. Qareyeva, R. H. Timerqalina). Yenidən işlənmiş II nəşr. — Ufa: Kitab, 2015. — səh. 496 ISBN 978-5-295-06338-1  (rus.)

Xarici keçidlər

• Zeynəb Biişeva tərcümeyi-halı, biblioqrafiya, işlərin siyahısı
• Bellendir S. — O, heç vaxt öz ruhunu sarsıtmadı  (rus.)
• Biişeva L. — Xalqı ilə birlikdə  (rus.)
• Burakayeva Z. — Yaradıcılıq istirahət vermir... (Zeynəb Biişevanın yazıları)  (rus.)
• Kilməhəmmədov T. — İstedad. İş. Müdriklik Arxivləşdirilib 2017-06-01 at the Wayback Machine  (rus.)
• Nikolenko İ. — Hətta generallar onu salamladılar  (rus.)
• Uzikob Y. — Zeynəb Biişeva kim idi?  (rus.)