Zimmilər
Zimmilər (ərəb. ذمي, ümumi halda أهل الذمة, translit. əhl əl-zimma; mənası – danışıq insanları) — ərəb ordusunda könüllü xidmət edən xristianlar.
Ərəb ordusunda[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ərəblər Azərbaycanda və Arranda möhkəmlənəndən sonra, öz hərbi səfərlərində yerli əhalidən, istər məvalilərdən, istər zimmilərdən döyüşçü kimi yararlanmağa başladılar, ancaq məvaliləri piyada qoşuna götürürdülər.[1].
Bu hərbi səfərlərdə zimmilərgörkəmli rol oynayaraq, əvvəllər yerli hərbi rəislərin komandanlığı altında əlahiddə döyüş vahidləri kimi əməliyatda iştirak edirdilər. Zimmi birləşmələri ərəblərlə birlikdə, müqavilə əsasında[2]. vuruşurdular və dövlətin hesabına dolanmırdılar. Onlar yalnız qənimətin bölüşdürülməsində iştirak edirdilər.
Ərəblər zimmi birləşmələrindən vuruşmaların ən ağır sahələrində istifadə edirdilər; şəraitdən asılı olaraq, ya ərəb qoşunlarını qoruyan, ya da düşmənin başlıca zərbəsini öz üzərinə götürürdülər. Zimmi qoşunlarından istifadə barədə məlumatı həm yerli, həm də ərəb müəlliflərinin əsərlərindən tapmaq olar.[3]. M.Kaqankatvatsi bildirir ki, 713\4-cü ildə Məsləmə ibn Əbdülmalik xəzərlərin təzyiqi altında Dərbənddən geri çəkiləndə,"bütün əmlakılə birlikdə öz qərargahını tərk etdi, hətta öz hərəmxanası da arxada buraxmışdı. Onun arxasını Aqvan patrisilərindən Aranşahik Vaçaqan müdafiə edirdi.[4].