Zorin İqnati

Zorin İqnati
Fəaliyyəti	şair, hekayəçi[d]

Zorin İqnati (erz. Зоринэнь Игнатий) — erziyan əsilli hekayəçi. Bu günə qədər Mokşa-Erzya ədəbiyyatı tarixində xüsusi diqqətlə anılır. Onun həyatı haqqında məlumat olduqca azdır. Onun həyatı haqqında bircə o məlumdur ki, Samara quberniyası, Buquruslan qəzası, Veçkanov (erz. Вечкан веле) kəndində anadan olmuşdur.

Yaradıçılığı

O, ilk dəfə məşhur fin dilçi, folklorşünas və etnoloq Heykki Paasononla 1898-ci ildə tanış olur. Professor ekspedisiyalar üçün pul aldıqda, informantlar arasında: İ. Sirikin, İ. Zorin, A. Şuvalov, İ. Şkolnikov, A. Leontev, S. Siqin, R. Usaçev, V. Savkinin (fin I. Sirikin, I. Zorin, A. Suvalov, I. Skolnikov, A. Leontjev, S. Cigin, R. Ucajev, V. Savkin) də adı çəkilir. Paasonen Veçkanova xalq hekayələrini toplamağa gəldikdə, Zorin İqnati tərəfindən nəql edilən 100-dən çox folklor əsərini qeydə alır. Onlardan 20-dən çoxu İqnatinin müəllifi hekayələri idi. Zorinlə Paasonen arasında əməkdaşlıq 1900–1910-cu illərdə davam etmişdir.

Zorin İqnatini Mokşano-Erzya ədəbiyyatından ayrı təsvir etmək mümkün deyil. O, savadsız idi, amma eyni zamanda əfsanələrlə bağlı bir ekspert sayılırdı. Onun həyat tarixləri bizim zamanımızdan heç də uzaq deyil.

O, ənənəvi əsərlərini xalq poeziyasının adı ilə adlandırırdı — "mor" (azərb. "mahnı"‎). H. Paasonenə göndərdiyi məktublardan (hələ də Helsinkidə Fin-uqor cəmiyyətinin arxivlərində saxlanılır) aydın görünür: Mokşan-Erzya ənənələrinin dəyərini bilən əsl yazıçı olaraq Erzya qədim namazların ənənələrini qorumuşdu. Onun Allahına inan biri olaraq xristianlığın düşməni deyildi. Müəllifi olduğu 20-dən çox əsərlərində antixristian qarşıdurmasının təsvir olunduğu bir yer yoxdur. Onun əsərlərindəki "Müqavimət" yalnız milli adət və ənənələrə qarşı qısqanclıqla izah olunur.

Bir şair-dastançı kimi Zorin İqnati erzya kəndlisinin həyatında dil adətləri güclü olduğu, xristian ənənələrinin isə hələ köklənməmiş bir zamanda şeirlərini yazmış və həyatını sürmüşdür.

Ədəbiyyat

• Mordwinische Volksdichtung. Gesammelt on Ignatij Zorin, Durchgesehen u. transkribiert von Heikki Paasonen, übers. von Kaino Heikkilä u. Paavo Ravila, Herausgeg von Martti Kahla. VI. Band. SUST 162. Helsinki 1977, Suomalais-Ugrilainen Seura.
• Мокшэрзянь литературань антология, XVIII–XX Векне / Кочказе, сёрмадозень очеркнень и комментариятнень А.В. Алёшкин.— Саранск: Мордовскяй книжнай издательствась. 2003.— 480 с. — Мордов.-мокша, эрзя, рус. яз. — (Тюштянь масторонц моронза-арьсеманза).