Erzyan dili
| Erzyan dili | |
|---|---|
| Orijinal adı | эрзянь кель |
| Ölkə | Rusiya |
| Regionlar | Mordoviya, Tatarıstan, Çuvaşıstan, Başqırdıstan, Penza vilayəti, Nijeqorod vilayəti, Ulyanovsk vilayəti, Orenburq vilayəti, Saratov vilayəti. |
| Rəsmi status |
 Mordoviya |
| Tənzimləyən təşkilat | 96 860 nəf, o cümlədən Rusiyada 57 000 nəfər. [1] (2010-cu il siyahıya alınmaya qədər) |
| Danışanların ümumi sayı | |
| Təsnifatı | |
| Kateqoriya | Avrasiya dilləri |
| Yazı | kiril əlifbası |
| Dil kodları | |
| QOST 7.75–97 | erz 835 |
| ISO 639-1 | — |
| ISO 639-2 | myv |
| ISO 639-3 | erz |
| Dilin strukturlarının dünya atlası | moe |
| Atlas of the World’s Languages in Danger | 350 |
| Ethnologue | myv |
| Linguasphere | 41-AAD-aa |
| ELCat | 3207 |
| IETF | myv |
| Glottolog | erzy1239 |
 Bu dildə olan Vikipediya | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Erzyan dili (э́рзянь кель) — fin-uqor dil ailəsi fin-voljsk dil qrupuna daxil olan mordov dillərindən biri, erzyanların dili. Mokşan, rus dili ilə yanaşı Mordoviyanın üç dövlət dilindən biri.
Sayı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Siyahıyaalma zamanı Mordoviya sakinləri ana dili kimi mordov dilini göstərərək onu mokşan və erzyan dillərinə bölmürlər. Ona görə də təxmini olaraq erzyanların sayının 517 575 nəfər, o cümlədən Rusiyada 440 000 nəfər olduğunu güman edirlər.[2]
Rusiya Statistika Komitəsinin məlumatına görə [3] özünü mordva kimi 843,35 min nəfər adlandırırlar (o cümlədən mokşa — 49,6 min nəfər, erzyan — 84,4 min nəfər ). Erzyan dili yox olma həddində olan dillərin siyahısında [4] və ya yox olma həddinə yaxın siyahılarda qeyd edilir[5].
Bu dildə danışanların yayıldığı ərazi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Təxminən 28 % erzyanlar Mordoviya Respublikası ərazisində, digəriləri isə keçmiş SSRİ ərazisində yaşayırlar.
İki dillilik
[redaktə | mənbəni redaktə et]Erzyan dilini bilənlərin böyük mütləqiyyəti iki dillidirlər. İki dillilərin ümumi sayı 696 369 nəfərdir. Onlardan — 306 109 nəfəri kişi, 389 982 nəfəri isə qadındır. Erzyan dildə danışanların 69 % erzyan dilini öz ana dili, 30,8 % isə rus dilini ana dili hesab edir.
Funsional statusu
[redaktə | mənbəni redaktə et]
Erzyan dili Mordoviya Respublikasının rəsmi dilidir.
- Mediada istifadəsi:
- radio yayım: Sarans şəhərindəki radiostansiya Mordoviyanın Milli stansiyasıdır. Efirdə yayımlanan verilişlərin 14,3 % эmoşkan və erzyan dillərində yayımlanır.
- telekanallar: Rusiyanın iki kanalı gündə iki saat, həftədə dörd gün olmaqla efir vaxtının 7 %-ni erzyan dilində yayımlayır;
- qəzetlər: «Erzyan pravda» Mordoviya Respublikası və Moldova Respublikasının Dövlət Məclisinin rəsmi mətbu orqanıdır; «Erzyan Mastor» — Erzyan dilinin Xilası Fondu tərəfindən təsis edilib; Ulyanovsk vilayətində aylıq qəzet olan «Yalqat» («Dostlar») buraxılır, erzyan dilində olan materiallar dərc olunan qəzetin təsisçisi Ulyanovsk vilayətinin hökumətidir;
- jurnal: «Syatko» («Qığılcım») — Mordoviya Respublikası hökuməti tərəfindən nəşr olunan ədəbi və siyasi jurnal; həmcinin Saranskda uşaqlar və gənclər üçün aylıq illüstrasiyalı «Çilisema» («Qürub») jurnalı dərc etdilir.
- Dilin Regional Hökumətlərdə istifadəsi:
- yalnız qanunların mətnlərində, özüdə məhdud şəkildə.
Mənbə
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Языки народов России в интернете: http://www.belti.ru/peoples/erzja.html
- Финно-угорская библиотека. Тексты на эрзянском языке Arxivləşdirilib 2005-10-18 at the Wayback Machine
- Культурно-образовательный портал: http://www.erzan.ru/erzjanskij-jazyk Arxivləşdirilib 2008-10-21 at Archive.today
- Персональная страница американского лингвиста Джека Рютера (Jack Rueter), посвященная изучению эрзянского языка http://www.ling.helsinki.fi/~rueter/ (на русс., эрз., англ., и фин. языках)
- Видеокурс эрзянского языка. Преподаватель Богданова (Сусорева) Ольга Михайловна. На канале Ютуб Мордовского культурного центра г. Тольятти: https://www.youtube.com/channel/UCpFOaR9-YBZqD9vKu3wtjEA
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 Ethnologue (ing.). 25, 19 Dallas, Texas: SIL International, 1951. ISSN 1946-9675
- ↑ "Ethnologue". 2012-09-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-12-28.
- ↑ "Перепись-2002: Национальный состав населения". 2012-03-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-12-28.
- ↑ "Google запустил проект по сохранению редких языков". 2012-11-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-31.
- ↑ "Endangered Languages". 2014-09-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-31.