Zübeyr adaları
Zübeyr adaları (ərəb. مجموعة جزر الزبير və ya sadə: جزر الزبير)— Qırmızı dənizdəki əsas qalxan vulkanının üstündə dəniz səviyyəsindən 191 m (627 ft) hündürlüyə çatan 10 əsas vulkanik adadan ibarət bir arxipelaq. Tarixi dövrlərdə vulkan püskürməyə davam etmişdir. Hal-hazırda adalar Yəmənə aiddir.
| Zübeyr adaları | |
|---|---|
| ərəb. مجموعة جزر الزبير | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Hündür nöqtəsi | 191 m |
| Yerləşməsi | |
| 15°03′ şm. e. 42°10′ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 Yəmən |
|
|
|
Adalar
[redaktə | vikimətni redaktə et]Ən böyük ada cavan adalardan biri olan Zübeyrdir. Digər cavan adalar- Mərkəzi Pik, Saba, Xeykok və Sədl. Sədl adasında tarixi dövrlərdə püskürmələr baş vermişdir.
Vulkan şimal-şimal-qərbdən cənub-cənub-şərqə doğru olan rift xətti üzərində yaranmışdır. Bu bir müddət partlayış püskürmələri ilə başladı, sonra dəniz eroziyasının baş verdiyi bir dövrdə susma dövrü yaşadı. Bununla yanaşı, hər iki dövr və effuziv püskürmə fəaliyyəti nəticəsində hazırda mövcud olan Stak və Bərrən adaları qrupu yarandı. Bu püskürmə dövrü müəyyən tarixi dövrlərə qədər davam etdi.
Tarixi vulkan püskürmələri
[redaktə | vikimətni redaktə et]1824-cü il
[redaktə | vikimətni redaktə et]1824-cü ildə Sədl adasında zəif partlama fəaliyyəti ilə kiçik bir püskürmə baş verdi. Ehtimal ki, digər püskürmə 14 avqust 1846-cı ildə baş vermişdi, lakin bu hadisə qeyri-müəyyəndir.
2011-2012-ci illər
[redaktə | vikimətni redaktə et]Dəniz yatağında 19 dekabr 2011-ci ildə vulkanik püskürmə baş verdi. Peyk görüntüləri dənizdə bir ləkə olduğunu göstərdi. Balıqçılar da dənizdən 30 metr yüksəklikdə olan lava fəvvarəsinin olduğunu bildirdilər. Sualtı püskürmə Xeykok və Ragid adaları arasında yeni bir ada yaratdı. Püskürmələr havaya atılan su, buxar və kül tökülmələrinə səbəb olan Səth vulkanı fəaliyyətini yaratmışdır.[1][2][3]
12 yanvar 2012-ci il tarixindən etibarən təxminən 530 m-dən 710 m-i keçən yeni ada yaranmış və püskürməyə başlamışdır. Bu ada Şolan adasıdır.
15 yanvar 2012-ci il peyk fotoşəkilləri püskürmənin dayandığını və yeni yaranmış adanın artıq geridə qaldığını göstərdi.[4] Fevralın 15-də çəkilmiş peyk fotoşəkli yeni adada vulkan gölünün yarandığını göstərdi.
2013-cü il
[redaktə | vikimətni redaktə et]28 sentyabr 2013-cü ildə 2011-2012-ci illərin püskürmə sahəsindən cənub-qərbdə yeni bir vulkan püskürməsi baş verdi. Bu püskürmə suyun rənginin dəyişilməsinə və böyük buxar püskürülməsinə səbəb oldu. Alimlər hesab edirlər ki, püskürmə səthdən 100 m-ə qədər dərinlikdə baş vermişdir. Yeni bir səth vulkanı fazasının olması mümkündür.[5] Ərazidəki proses oktyabr ayına qədər davam etdi və böyük bir buxar kütləsi peyk şəkilləri və yerli əhalinin çəkdiyi videolarla təsdiqləndi.[6][7] Oktyabr ayının sonlarında dənizdə yeni bir ada yarandı.[8] Bu ada Cədid adası adlandırıldı. Adanın 2011-ci ildə yaranan Şolan adasının davamı olduğu bildirildi.[9] 2016-cı ilin yayında peyk fotoşəkillərində hər iki ada artıq görünmürdü.
Qonaqları cəlbetmə
[redaktə | vikimətni redaktə et]Dalğıclıq, gəzinti, çöl həyatı və vulkan trekingləri turist və qonaqlar üçün məşhur fəaliyyətlərdir. Adalar qeyri-yaşayış sahəsidir.[10]
İstinadlar
[redaktə | vikimətni redaktə et]- ↑ Nasa picture Arxivləşdirilib 2012-08-26 at the Wayback Machine
- ↑ Earth’s newest island emerges from depths of the Red SeaArchived January 7, 2012, at the Wayback Machine.
- ↑ Israel, Brett (December 28, 2011). "New Island Rises in the Red Sea" Arxivləşdirilib 2022-01-28 at the Wayback Machine. LiveScience.com. Retrieved 2015-07-31.
- ↑ Surtseyan eruption along the coast of Yemen forms a new island – January 15 new ALI satellite image Arxivləşdirilib 2016-03-04 at the Wayback Machine
- ↑ Volcanic activity worldwide 29 Sep 2013: Sakurajima, Jebel Zubair, Etna (Volcano Discovery, Sep 29, 2013) Arxivləşdirilib 6 iyun 2016 at the Wayback Machine
- ↑ Jebel Zubair volcano (Red Sea, Yemen) activity update (Volcano Discovery, Oct 2, 2013) Arxivləşdirilib iyun 10, 2016, at the Wayback Machine
- ↑ Jebel Zubair volcano (Red Sea, Yemen) activity update, Oct 11, 2013 Arxivləşdirilib iyun 10, 2016, at the Wayback Machine
- ↑ Jebel Zubair (Red Sea, Yemen): new island, current activity unknown (Volcano Discovery, Nov 3, 2013) Arxivləşdirilib iyun 6, 2016, at the Wayback Machine
- ↑ Oskin, Becky; SPACE.com (May 30, 2015). "Red Sea Parts for 2 New Islands" Arxivləşdirilib 2015-08-03 at the Wayback Machine. Scientific American. Retrieved 2015-07-31.
- ↑ Diving in Al Zubair group of islands Arxivləşdirilib 2017-10-08 at the Wayback Machine