Əhəmənilər dövləti üçün mənbəyə bax

{{Tarixi dövlət
| adı                = Əhəmənilər İmperiyası
| orijinal_adı                = ''Hakhâmaneshiyân''
| statusu                = [[İmperiya]]
| himni                = 
| bayrağı                = Standard of Cyrus the Great.svg
| bayrağın_izahı                = Bayrağı
| gerbi                = Achaemenid Falcon.svg
| gerbin_yazısı                = Gerbi
| xəritəsi                = Achaemenid (greatest extent).svg
| xəritənin_izahı                = Əhəmənilər İmperiyasının sahib olduğu ən geniş sərhədlər
| s1                = Midiya
| s1_bayrağı                = Flag of Medes.svg
| quruluş_ili                = [[E.ə. 550]]
| süqut_ili                = [[E.ə. 330]]
| x1                = Makedoniya çarlığı
| x1_bayrağı                = Flag of Greek Macedonia.svg
| şüarı                = 
| paytaxtı                = [[Babil]], [[Pasarqad]], [[Ekbatan]], Susa, [[Persepolis]] (''rəsmi'')
| ən_böyük_şəhəri                = 
| rəsmi_dilləri                = [[Arami dili|Arami]] (rəsmi, [[linqva franka]]),<br>[[Fars dili|qədim fars]] (rəsmi),<br><hr>[[akkad dili]], [[elam dili]], [[qədim yunan dili|yunan]], [[Midiya dili]] və s. 
| valyutası                = [[Daric]] və [[Siglos]]
| ərazisi                = 8.000.000 km²
| təxmini_əhalisi                = 50 000 000 nəfər
| idarəetmə_forması                = [[Monarxiya]]
| sülalə                = [[Əhəmənilər]]
| rəhbərin_titulu1                = 
| hökmdar1                = 
| hökmdar_hakimiyyət1                = 
| rəhbərin_titulu2                = 
| hökmdar2                = 
| hökmdar_hakimiyyət2                = 
| rəhbərin_titulu3                = 
| hökmdar3                = 
| hökmdar_hakimiyyət3                = 
| dini                = [[Zərdüştilik]] (''rəsmi'')<hr>[[Mesopotamiya dini]], [[iudaizm]], vedizm, [[Qədim Misir dini|Misir dini]], [[Qədim Yunanıstanda din|yunan dini]] və s.
| demonimi                = 
| area_km2                = 
| area_rank                = 
| GDP_PPP                = 
| GDP_PPP_year                = 
| HDI                = 
| HDI_year                = 
| today                = 
| indi                = {{flaqifikasiya|İran}}<br>
{{flaqifikasiya|Azərbaycan}}<br>
{{flaqifikasiya|Gürcüstan}}<br>
{{flaqifikasiya|Ermənistan}}<br>
{{flaqifikasiya|Rusiya}}<br>
{{flaqifikasiya|Ukrayna}}<br>
{{flaqifikasiya|Rumıniya}}<br>
{{flaqifikasiya|Bolqarıstan}}<br>
{{flaqifikasiya|Yunanıstan}}<br>
{{flaqifikasiya|Türkiyə}}<br>
{{flaqifikasiya|Kipr}}<br>
{{flaqifikasiya|Şimali Kipr Türk Respublikası}}<br>
{{flaqifikasiya|Suriya}}<br>
{{flaqifikasiya|İraq}}<br>
{{flaqifikasiya|Liviya}}<br>
{{flaqifikasiya|Misir}}<br>
{{flaqifikasiya|Sudan}}<br>
{{flaqifikasiya|İsrail}}<br>
{{flaqifikasiya|Fələstin}}<br>
{{flaqifikasiya|İordaniya}}<br>
{{flaqifikasiya|Səudiyyə Ərəbistanı}}<br>
{{flaqifikasiya|Livan}}<br>
{{flaqifikasiya|Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri}}<br>
{{flaqifikasiya|Oman}}<br>
{{flaqifikasiya|Pakistan}}<br>
{{flaqifikasiya|Əfqanıstan}}<br>
{{flaqifikasiya|Çin}}<br>
{{flaqifikasiya|Qırğızıstan}}<br>
{{flaqifikasiya|Qazaxıstan}}<br>
{{flaqifikasiya|Özbəkistan}}<br>
{{flaqifikasiya|Tacikistan}}<br>
{{flaqifikasiya|Türkmənistan}}<br>
}}

'''Əhəmənilər imperiyası'''<ref>{{ASE|4|253|Əhəmənilər dövləti}}</ref> — e.ə. VI əsrin ortalarından e.ə. 330-cu ilədək Yaxın və Orta Şərqin bir çox ölkəsini hakimiyyəti altında birləşdirən qədim İran dövləti.

E.ə. 550-ci ildə sonuncu [[Midiya]] hökmdarı [[Astiaq]] üzərində qələbə çalmış İran şahı tərəfindən yaradılmışdır.

Əhəmənilər (Haxamanişilər) qədim İran hökmdarları sülaləsi idi. Nümayəndələri: II Böyük Kir, II Kambiz, I Dara, [[I Kserks]], I Artakserks, II Kserks, Soqdian və ya Sekudian, [[II Dara]], III Artakserks, Arses, [[III Dara]].   

Əhəmənilər imperiyası III Daranın hakimiyyəti dövründə [[Makedoniyalı İsgəndər|Makedoniyalı İskəndər]]in Şərqə yürüşü nəticəsində e.ə. 330-cu ildə süqut etdi.

== Tarix ==
E.ə 558-ci ildə İran tayfaları ittifaqına başçılıq etmişdir. Bu ittifaqın başçılığı altında e.ə 553-cü ildə dövlətinə qarşı üsyan baş verdi. Üsyanın mərkəzi [[Parsua]] (Fars) vilayəti idi. Midiya hökmdarı [[Astiaq]] Parsuadakı qiyamın qarşısını ala bilmədi. Nəticədə e.ə. 553-550-ci illərdə [[Midiya-Əhəməni müharibəsi]] baş verdi. Bəzi Midiya əyanları II Kirin ətrafına yığıldı. Beləliklə,Midiya süqut etdi. Torpaqlarında Əhəməni dövləti yarandı.

== Qavqamela döyüşü ==
Misirin fəthindən sonra Əhəmənilərlə yenidən müharibəni davam etdirən [[Makedoniyalı İsgəndər|İsgəndər]] e.ə 331-ci ildə həlledici döyüş olan [[Qavqamela döyüşü|Qavqamela döyüşündə]] III Daranın qoşunlarına qalib gəldi.III Dara ölkənin şərqinə qaçdı.E.ə 330-cu ildə III Dara özünün [[Baktriya]] satrapı Bess tərəfindən öldürüldü.Beləliklə, İsgəndərin Şərqə yürüşü nəticəsində Əhəməni imperiyası süqut etdi.

== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}{{Vikianbar kateqoriyası|Achaemenids}}

== Həmçinin bax ==
* [[II Kir]]
* [[Fermopil vuruşması]]
*[[Qavqamel döyüşü]]
* [[Marafon döyüşü]]
* [[Salamin döyüşü]]

{{Əhəməni hökmdarları}}

[[Kateqoriya:İran tarixi]]
[[Kateqoriya:Əhəmənilər imperiyası]]
[[Kateqoriya:Keçmiş Avropa imperiyaları]]