Əhəmənilər dövləti

Vikipediya, azad ensiklopediya
Jump to navigation Jump to search

| orijinal_adı = Hakhâmaneshiyân | statusu = İmperiya | himni = | bayrağı = Standard of Cyrus the Great.svg | bayrağın_izahı = Bayrağı | gerbi = Achaemenid Falcon.svg | gerbin_yazısı = Gerbi | xəritəsi = Achaemenid (greatest extent).svg | xəritənin_izahı = Əhəmənilər İmperiyasının sahib olduğu ən geniş sərhədlər | s1 = Midiya | s1_bayrağı = Flag of Medes.svg | quruluş_ili = E.ə. 550 | süqut_ili = E.ə. 330 | x1 = Makedoniya çarlığı | x1_bayrağı = Flag of Greek Macedonia.svg | şüarı = | paytaxtı = Babil | ən_böyük_şəhəri = Həmədan, Persepolis, Pasarqad, Suz | rəsmi_dilləri = Qədim fars | valyutası = Daric və Siglos | ərazisi = 8.000.000 km² | təxmini_əhalisi = 50 000 000 nəfər | idarəetmə_forması = Monarxiya | sülalə = Əhəmənilər | rəhbərin_titulu1 = | hökmdar1 = | hökmdar_hakimiyyət1 = | rəhbərin_titulu2 = | hökmdar2 = | hökmdar_hakimiyyət2 = | rəhbərin_titulu3 = | hökmdar3 = | hökmdar_hakimiyyət3 = | dini = Zərdüştilik, Babil dini | demonimi = | area_km2 = | area_rank = | GDP_PPP = | GDP_PPP_year = | HDI = | HDI_year = | today = | indi =  İran
 Azərbaycan
 Gürcüstan
 Ermənistan
 Rusiya
 Ukrayna
 Rumıniya
 Bolqarıstan
 Yunanıstan
 Türkiyə
 Kipr
 Şimali Kipr Türk Respublikası
 Suriya
 İraq
 Liviya
 Misir
 Sudan
 İsrail
 Fələstin
 İordaniya
 Səudiyyə Ərəbistanı
 Livan
 BƏƏ
 Oman
 Pakistan
 Əfqanıstan
 ÇXR
 Qırğızıstan
 Qazaxıstan
 Özbəkistan
 Tacikistan
 Türkmənistan
}}

Əhəmənilər İmperiyası[1] — e.ə. VI əsrin ortalarından 330-cu ilədək Yaxın və Orta Şərqin bir çox ölkəsini hakimiyyəti altında birləşdirən qədim İran dövləti.

E.ə. 550-ci ildə sonuncu Midiya hökmdarı Astiaq üzərində qələbə çalmış İran şahı tərəfindən yaradılmışdır.

Əhəmənilər (Haxamanişilər) qədim İran hökmdarları sülaləsi idi. Nümayəndələri: II Böyük Kir, II Kambiz, I Dara, I Kserks, I Artakserks, II Kserks, Soqdian və ya Sekudian, II Dara, III Artakserks, Arses, III Dara.

Əhəmənilər imperiyası III Daranın hakimiyyəti dövründə Makedoniyalı İskəndərin Şərqə yürüşü nəticəsində e.ə. 330-cu ildə süqut etti.

Tarix[redaktə | mənbəni redaktə et]

E.ə 558-ci ildə İran tayfaları ittifaqına başçılıq etmişdir. Bu ittifaqın başçılığı altında e.ə 553-cü ildə dövlətinə qarşı üsyan baş verdi. Üsyanın mərkəzi Parsua (Fars) vilayəti idi. Midiya hökmdarı Astiaq Parsuadakı qiyamın qarşısını ala bilmədi. Nəticədə e.ə 553-550-ci illərdə Midiya-Əhəməni müharibəsi baş verdi. Bəzi Midiya əyanları II Kirin ətrafına yığıldı. Beləliklə, Midiya süqut etdi. Torpaqlarında Əhəməni dövləti yarandı.

Qavqamela döyüşü[redaktə | mənbəni redaktə et]

Misirin fəthindən sonra Əhəmənilərlə yenidən müharibəni davam etdirən İsgəndər e.ə 331-ci ildə həlledici döyüş olan Qavqamela döyüşündə III Daranın qoşunlarına qalib gəldi. III Dara ölkənin şərqinə qaçdı. E.ə 330-cu ildə III Dara özünün Baktriya satrapı Bess tərəfindən öldürüldü. Beləliklə, İsgəndərin Şərqə yürüşü nəticəsində Əhəməni imperiyası süqut etdi.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ Әһәмәниләр дөвләти // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. IV ҹилд: Елдәҝәз—Итабира. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1980. С. 253. (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char)
Vikianbarın loqosu Vikianbarda Əhəmənilər dövləti ilə əlaqəli mediafayllar var.

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Əhəmənilər_dövləti&oldid=6170574"