Adel Kutuy
| Adel Kutuy | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 28 noyabr 1903 |
| Vəfat tarixi | 15 iyun 1945 (41 yaşında) |
| Fəaliyyəti | hərbi müxbir[d], şair, jurnalist, dramaturq, yazıçı |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Adel Kutuy (tatar. Гадел Кутуй; 28 noyabr 1903 – 15 iyun 1945) — Sovet tatar elmi fantastika yazıçısı, şair və dramaturq, jurnalist, müharibə müxbiri.
Bioqrafiya[redaktə | mənbəni redaktə et]
Adel Kutuy Tatarski Kanadey kəndində (indiki Penza vilayətinin Kuznetsk rayonunda) anadan olub. 1922-ci ildə Kazana köçür və 5 ildən sonra tatarların ən görkəmli beş yazıçısından biri kimi tanınır. 1927-ci ildə Şamil Osmanovun dəvəti ilə oktyabr inqilabının 10 illik yubileyində birinci Kazan yayım stansiyasında diktor işləyir[1]. Vladimir Mayakovskidən təsirlənərək LEF, SULF, yəni Sul Cəbhəsi — Sol Cəbhə tatar yaradıcılıq birliyini qurur. 1930-cu ildən sonra ən məşhur romanlarını yazır. 1942-ci il mayın 25-də könüllü olaraq Qırmızı Ordu sıralarına yollanır. Qərb və Don cəbhələrində 75-ci Əlahiddə Qvardiya minaatan diviziyasının tərkibində döyüşür. Stalinqrad döyüşündə fərqləndiyinə görə "İgidliyə görə" medalı ilə təltif edilir. Sonra Bryansk cəbhəsində 3-cü qvardiya minaatan briqadasının komandirinin adyutantı olur. 1944-cü ildə qvardiya kiçik leytenantı A. Kutuy "Qırmızı Ordu" cəbhə qəzetinin tatar dilində döyüş müxbiri olür. 1945-ci ilin qışında Vistula-Oder əməliyyatında iştirak edən Adel tankerlərlə birlikdə Vistuladan Oderə gedir. Eyni zamanda, o, kəskin soyuqdəymə keçirir, lakin vəziyyəti kəskin pisləşənə qədər cəbhə bölgəsinə getməyə və hesabat verməyə davam edir. O, Znej (Polşa) şəhərindəki 2606 saylı evakuasiya xəstəxanasına təxliyə edilmiş, lakin 1945-ci il iyunun 16-da ağciyər vərəminin kəskin formasından vəfat etmişdir. Şəhər qəbiristanlığının hərbi hissəsində (35 nömrəli qəbir) dəfn edilmişdir.
İrs[redaktə | mənbəni redaktə et]
Onun ilk şeirlərində (məsələn Günlər qaçanda (1924) nəşr olunan şeirləri) futurizmin təsiri ilə seçilir. "İstedadlar vətəni" poeması (1937), "Soltannın ber könə" (Sultan günü, 1938), "Vojdan qazaba" romanları cəmiyyətdə ziyalılıq qazanır. Adel Kutuyun ən görkəmli əsəri "Göndərilməmiş məktublar" (1936) lirik hekayəsidir. O, həmçinin "Rüstəmin macəraları" (1945) elmi fantastikasını da yazıb. Adel Kutuy bir neçə pyes yazmışdır: "Qanun bacıları" (1926), "Qazan" (1927), "Cavab" (1929). Əsərlərinin tam nəşri ölümündən sonra buraxılır, buraya: "Publisist" (1957) və "İlham" (1982) daxil edilir.
Oğlu: Rüstəm Kutuy (1936–2010) — tanınmış yazıçı və tərcüməçi, Tatarıstan Respublikasının Əməkdar Mədəniyyət İşçisi, Kazanda yaşayıb[2].
Kazanın Sovetski rayonunda bir küçəyə A. Kutunun adını daşıyır.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ А.Ф.Орлова. Время и связь. — Казань: Татарское книжное издательство, 1988. — С. 86. — 144 с.
- ↑ Скончался известный писатель и переводчик Рустем Кутуй (2010, okazani.ru) [ölü keçid]