Gülən hərəkatı məktəbləri
Gülən hərəkatı məktəbləri — türkiyəəsilli amerikalılar tərəfindən qurulan özəl və ya yarı özəl məktəblər şəbəkəsi. "Ortaq Dəyərlər İttifaqı" qeyri-kommersiya təşkilatının icraçı direktoru Alp Aslandoğan demişdir ki, bu məktəblər müstəqildir, lakin dolayısı ilə “intellektual və ya ilhamverici səviyyədə” islamçı Gülən hərəkatı ilə bağlıdır.[1] 2009-cu ildə Gülən hərəkatının üzvlərinin bir çoxu tam təqaüdlü 2 milyondan çox tələbəyə xidmət edən məktəbləri idarə etdiyi təxmin edilirdi.[2] Məktəblərin və təhsil müəssisələrinin sayı ilə bağlı təxminlər çox müxtəlif olmuşdur. Türkiyədə 300-ə yaxın məktəb və dünya üzrə 1,000-dən çox məktəb mövcud olmuşdur.[3][4]
2016-cı ildə Türkiyədə dövlət çevrilişinə cəhddən əvvəl Türkiyədə çoxlu Gülən məktəbi var idi. Daha sonra bütün məktəblər türkiyəli əhalinin çox olduğu ölkələrdəki digər Gülən məktəbləri kimi qanunla qadağan edilmişdir. Türkiyənin rəsmi müraciətinə baxmayaraq, ABŞ Güləni ekstradisiya etməmişdir.
ABŞ-də əsasən aztəminatlı ailələrdən olan uşaqlara yalnız dünyəvi təhsil verən Gülən məktəbləri federal maliyyə dəstəyi alır.[5]
Kurikulum[redaktə | mənbəni redaktə et]
Məktəblərin kurikulumları ölkədən ölkəyə dəyişir. Onlar ümumiyyətlə Türkiyə və lokal kurikulumların dünyəvi qarışığına əməl edirlər. Gülən məktəbləri yerləşdikləri yerli dillərdə təhsili təşviq edirlər. Buna Türkiyədə kürd dilinin mübahisəli olaraq istifadə edilməsi də daxildir.[6] Gülən məktəblərində elm, texnologiya, mühəndislik və riyaziyyat (STEM) sahələrində tədrisə böyük əhəmiyyət verilir.[7]
İslam komponenti[redaktə | mənbəni redaktə et]
Gülən məktəbləri təkcə müsəlmanlar üçün deyil[8] və Türkiyədə "şəbəkənin məktəbləri üçün ümumi kurrikulumda həftədə bir saat din dərsi nəzərdə tutulur, halbuki bir çox ölkələrdə məktəblər heç bir dini dərs vermir. Xaricdə bir neçə İmam-Hatip məktəbi olsa da, bu qurumları ciddi mənada islam məktəbləri hesab etmək olmaz".[9] Müəllimlərin böyük əksəriyyətinin tələbələri daha çox təqvaya təşviq edən Gülən şəbəkəsinin üzvlərindəndir.[10] 2008-ci ildə "New York Times" qəzetində çıxan bir məqalədə Pakistanda "müəllimlərin həyat tərzi və namazda nümunə göstərdiyi yataqxanalarda islamı təşviq etdikləri"[8] və türk məktəblərinin islama daha yumşaq bir yanaşma təklif etdiklərini təsvir etmişdir.[8]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Trump moved to cut funding for charter schools linked to Turkish preacher Gülen - Bloomberg | Ahval". 2021-02-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- ↑ "Behind Turkey's Witch Hunt". 2010-04-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-12-12.
- ↑ "Turkish Islamic preacher - threat or benefactor?". 2020-09-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-12-12.
- ↑ "Turkish Schools". 2014-10-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-07-16.
- ↑ "Trump explored cutting grants for schools tied to Erdogan foe | National | theeagle.com". 2019-10-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- ↑ "Will Gulen Movement schools offer Kurdish-medium education too?". Gulenschools.org. 2013-10-01. 2014-08-17 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-08-24.
- ↑ "Turkish students win most awards at int'l math contest". Todayszaman.com. 2010-12-13. 2014-08-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-08-24.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Tavernise, Sabrina. "Turkish Schools Offer Pakistan a Gentler Vision of Islam". New York Times. 2008-05-04. 2017-09-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-12-12.
- ↑ "Hefner, R.W. And Zaman, M.Q., eds.: Schooling Islam: The Culture and Politics of Modern Muslim Education". February 6, 2010 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 16, 2014.
- ↑ Hudson, Alexandra. "Turkish Islamic preacher - threat or benefactor? | Reuters". Uk.reuters.com. 2008-05-14. İstifadə tarixi: 2014-08-24.