Mayrtup
| Mayrtup | |
|---|---|
| Майртуп | |
 | |
| 43°12′13″ şm. e. 46°07′56″ ş. u. | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 189 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəsmi dili | |
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Poçt indeksi | 366315 |
|
| |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
.svg)
Mayrtup (çeçen. Майртуп[4] - "cəsurların düşərgəsi"[5]) kənd Çeçenistan Respublikasının Kurçaloyevski rayonunda yerləşir. Mayrtup kənd yaşayış məntəqəsinin inzibati mərkəzidir.[6]
Coğrafiya[redaktə | mənbəni redaktə et]
Kənd Kürçaloy rayon mərkəzindən şərqdə Qums çayının sol sahilində İskarq çayının töküldüyü ərazidə, Hunq çayından ayrılır və Qroznı şəhərindən 42 km cənub-şərqdə yerləşir. Ən yaxın yaşayış məntəqələri: qərbdə Kürçaloy şəhəri, şimal-qərbdə İlasxan-Yurt kəndi, şimal-şərqdə Baçi-Yurt kəndi, cənub-şərqdə Djiqurtı kəndi və cənubda Xıdı-Xutor kəndi.[7] [8]
Tarix[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mayrtup, XIX əsrin əvvəllərindən etibarən rus yazılı sənədlərində qeyd edilməyə başladı. 1819 ildə General Yermolovun Böyük Çeçen, Şali, Qermençuk, Avturı, Qeldiqen, Mayrtup kəndlərinə cəza ekspedisiyası olmuşdur. Mayrtup 1818-1826-cı illərdə Mayrtup kəndinin sakini Beybulat Taymıyevin rəhbərlik etdiyi qiyamın mərkəzi oldu. Mayrtup eyni zamanda "Mexk-kxel" in (ölkənin Şurası) çağırıldığı ictimai-siyasi mərkəzə çevrildi.
25 may 1825-ci ildə kənddə Ümumi Çeçen Qurultayı toplandı. Maqom Kuduklinski (Dağıstandan), Maqomet Yaraqskinin ortağı, qurultayda çeçen imamı seçildi. 25 iyul 1825-ci ildə kənddə ikinci Ümumi Çeçen Qurultayı toplanırdı. Sonra qiyam iştirakçıları arasında bir parçalanma oldu. 1834-cü ildə Mayrtup kəndindəki növbəti Ümumi Çeçen Qurultayında Taşav-Hacı Çeçenistanın lideri, imam seçildi. Qafqaz müharibəsi illərində kənd dəfələrlə dağıdıldı. 1840-cı ilin noyabrında general Qrabbe Böyük Çeçenistanda bir kampaniya təşkil etdi və Mayrtup və Aki-Yurt kəndlərini darmadağın etdi. Qafqaz müharibəsi başa çatdıqdan sonra çar hakimiyyətinin kəndləri genişləndirmək siyasəti çərçivəsində Mayrtup kəndi ətrafındakı kəndlər ləğv edildi və əhali Mayrtupa köçürüldü. 1877-ci ildə Əlibəy-Hacı qiyamı zamanı ilk böyük döyüş Mayrtupun şimal kənarında oldu, kənd qismən dağıldı.
1944-cü ildən 1958-ci ilə qədər olan müddətdə, çeçenlərin və inquşların sürgün edilməsi və Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının ləğvi zamanı kənd Sulebkent[9] [10]adlandırıldı, Dağıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının Şuraqat mahalına daxil edildi və dargilər tərəfindən məskunlaşmışdı.[11]
Əhali[redaktə | mənbəni redaktə et]
2010-cu il Ümumrusiya Əhali siyahıyaalmasına görə milli tərkib 99,48 % çeçenlər və 0,52 % digər millətlərdən ibarət idi.[12]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ 1 2 http://www.gks.ru/free_doc/2016/oktmo/tom4_oktmo.rar.
- ↑ 1 2 GEOnet Names Server. 2018.
- ↑ https://web.archive.org/web/20200822004543/https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/CcG8qBhP/mun_obr2020.rar.
- ↑ "Даймохк (газета)". 2022-08-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-31.
- ↑ "Родоначалникми села являются Ялхой…"А. П. Берже — «Чечня и чеченцы»
- ↑ "Майртупская сельский округ (сельсовет)* (Курчалоевский район)". 2012-02-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-31.
- ↑ "Карта Чечни". 2012-03-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-31.
- ↑ "Россия. Чечня. Курчалоевский район- МАЙРТУП". 2019-10-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-31.
- ↑ "Краткая историческая справка об административно-территориальном делении Чечено-Ингушетии". 2018-11-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-31.
- ↑ Ведомости Верховного Совета РСФСР № 5 1958
- ↑ "Потери вооруженных сил России и СССР в вооруженных конфликтах на Северном Кавказе (1920—2000 годы)". 2012-12-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-31.
- ↑ "Том 4 книга 1 "Национальный состав и владение языками, гражданство"; таблица 1 "Национальный состав населения Чечни по городским округам, муниципальным районам, городским населенным пунктам, сельским населенным пунктам"". 2015-09-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-31.