Viktor Nekipelov
| Viktor Nekipelov | |
|---|---|
| Viktor Aleksandroviç Nekipelov | |
 Nekipelov Kameşkovda | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Harbin, Çin Xalq Respublikası |
| Vəfat tarixi | (60 yaşında) |
| Vəfat yeri | Paris, Fransa |
| Vəfat səbəbi | xərçəng xəstəliyi |
| Milliyyəti | rus |
| Təhsili | Xarkov Tibb Universiteti, Maksim Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutu |
| İxtisası | Tibb, əczaçılıq, ədəbiyyat |
| Fəaliyyəti | şair, insan hüquqları fəalı, publisist, təbib |
| Əsərlərinin dili | rus dili |
| Mükafatları |
 |
Viktor Aleksandroviç Nekipelov (29 sentyabr 1928[1], Harbin – 1 iyul 1989[1], Paris) — rus şairi və publisist, hüquq müdafiəçisi , dissident hərəkatının üzvü, "Moskva Helsinki Qrupu"nun üzvü. Təhsilinə görə əczaçıdır.
Bioqrafiya[redaktə | mənbəni redaktə et]
Çinin Harbin şəhərində "Çin Şərq Dəmiryolu"nun işçiləri ailəsində anadan olub. 1937-ci ildə anası ilə birlikdə SSRİ-yə köçüb. 1939-cu ildə anası həbs olundu və həbsdə olarkən öldü. 1950-ci ildə "Omsk hərbi tibb məktəbi"ni fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. 1960-cı ildə Xarkov Tibb İnstitutunun hərbi əczaçılıq fakültəsini də fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. 1969-cu ildə isə Maksim Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutu qiyabi bitirib.
1960-cı illərdə Ukraynada (Ujqorod və Umanda) yaşayıb, əczaçı və aptek müdiri kimi işləyib. 1966-cı ildə Nekipelovun "Mars və Venera arasında" şeirlər toplusu Ujqorodda nəşr olundu, daha sonra samizdatda nəşr olundu. Sovet nəşriyyatları isə onun əsərlərini ideoloji səbəblərə görə nəşr etməkdən imtina edirdi.
1960-cı illərin ortalarından Umanda yaşayan Stalin düşərgələrinin keçmiş məhbusları E.Olitskaya və N.Surovtsevanın təsiri altında olan Nekipelov rejimə mənəvi müxalifət yolunu tutdu. 1968-ci ilin avqustunda həyat yoldaşı ilə birlikdə Umanda qoşunların Çexoslovakiyaya daxil olmasına etiraz edən vərəqələr hazırlayıb səpələyib (vərəqələrin müəllifləri tapılmadı). O, Moskva və Ukrayna hüquq müdafiəçiləri ilə ünsiyyət qurmağa başladı və bu, onu KQB-nin diqqətinə çatdırdı. 1970-ci ildə Nekipelov işdən azad edildi.
1970–1974-cü illərdə Solneçnoqorsk şəhərində (Moskva vilayəti), sonra Kameşkovoda (Vladimir vilayəti) apteklərin müdiri olub. Davamlı axtarışlara və dindirmələrə məruz qaldı.
1973-cü ilin iyulunda Nekipelov həbs olundu. 1974-cü ilin mayında o, Vladimir Vilayət Məhkəməsi tərəfindən RSFSR Cinayət Məcəlləsinin 190.1-ci maddəsinə əsasən, antisovet materialları, o cümlədən Cari hadisələrin xronikası və öz şeirlərini yaydığına görə 2 il müddətinə azadlıqdan məhrum edildi. İstintaq zamanı o, Vladimirə, məhkəmə-psixiatrik ekspertizasına göndərildi, burada şizofreniya xəstəliyinin mümkün olması barədə nəticə çıxarıldı. Daha sonra 1974-cü il yanvarın 15-dən martın 15-dək olduğu Serbski İnstitutuna göndərildi və psixi olaraq sağlam elan edildi. O, bir il Vladimir şəhəri yaxınlığındakı ümumi rejimli koloniyada qaldı. 1975-ci ilin iyulunda sərbəst buraxılıb, Kameşkovoya qayıdıb, həkim-laborant işləyib.
Həbsdən sonra və xüsusilə Nekipelovun azadlığa buraxılmasından sonra onun bir çox əsərləri Rusiyanın xarici nəşriyyatlarında çap olundu. Əsərlərinin bəziləri Qərb radiolarının verilişlərində oxunurdu. O, 1975–1979-cu illərdə insan haqları hərəkatının çox fəal iştirakçısı olub. O, bir çox insan haqları sənədlərinə imza atdı, samizdatın tanınmış müəllifi oldu. Serbski İnstitutunda imtahanda qalmasından "Axmaqlar İnstitutu" kitabında danışdı (1976), A.P. Podrabinek ilə birlikdə "Sarı sükutdan" (1975) kitabını yazdı. Bundan başqa o, "Oprichnina 77", "Oprichnina 78", "Oprichnina 79", "Məğlub olanlar qəbiristanlığı", "Stalin ön şüşədə" və bir çox başqa esselərin müəllifi oldu. O, T.S.Osipova ilə birlikdə "Oprichnina-78 davam edir" toplusunun tərtibçisi olmuşdur. Nekipelovun mətnləri mühacirət jurnalı olan "Continent" də, Moskva samizdat jurnalı "Axtarış" da dərc edilmişdir.
1977-ci ildə PEN klubunun Fransa bölməsinə qəbul olunub. Həmin ildən Moskva Helsinki Qrupunun üzvü olaraq işində fəal iştirak etmişdir. Ona müraciət edən bir çox insana, o cümlədən işçilərə, əlillərə kömək etdi. 1978-ci ildə həbs edilmiş işçilər M. Kukobakinin, E. Kuləşovun , E. Buzinnikovun müdafiəsi üçün çox işlər görmüşdür (Nekipelovun onları müdafiə edən esseləri Qərb radiosunda oxunurdu). Həmçinin SSRİ-də Əlillərin Hüquqlarını Müdafiə Qrupunun yaradılmasının üzvü idi.
1977-ci ilin martında SSRİ-ni tərk etmək üçün ərizə verdi, hakimiyyətdən cavab almadı, sonra Sovet vətəndaşlığından imtina ərizəsi yazdı. İki ildən artıqdır ki, o, bu məsələ ilə bağlı sovet və beynəlxalq hakimiyyət orqanlarına müraciət edərək Sovet İttifaqını tərk etmək uğrunda mübarizəni davam etdirdi.
1979-cu ilin dekabrında yenidən həbs edildi və 1980-ci ilin iyununda RSFSR Cinayət Məcəlləsinin 70-ci maddəsinin 1-ci hissəsinə (antisovet təbliğatı və təbliğatı) əsasən 7 il sərt rejimli düşərgədə həbs və 5 il sürgünə məhkum edildi. O, müddətini Permdəki siyasi düşərgələrdə və Çistopol həbsxanasında keçdi. O, siyasi məhbusların hüquqları uğrunda mübarizəsində iştirak edib, azadlığa etiraz məktubları göndərib, tez-tez cəzalandırılıb. Sonda isə Nekipelov ağır xəstələndi.
1986-cı ilin dekabrından Krasnoyarsk diyarının Aban kəndində sürgündə oldu. 1987-ci il martın 20-də o, Qorbaçovun siyasi məhbusları əfv etməsi kampaniyası çərçivəsində azadlığa buraxdı. Azadlığa çıxan kimi dərhal SSRİ-dən çıxmaq üçün ərizə verdi. 1987-ci ilin sentyabrında həyat yoldaşı ilə birlikdə Fransaya getdi.
1989-cu ildə vəfat etmiş və Paris yaxınlığındakı Valenton qəbiristanlığında dəfn edilmişdir.
Mükafatları[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Cəngavər Xaç Ordeninin zabiti (8 yanvar 2003 , ölümündən sonra)
Əsərləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Şeir
Mars və Venera arasında. Ujqorod: Karpaty (1966) Paris: La Presse Libre (1991) Boston: Memorial (1992)
Publisizm
Sarı sükutdan. (1975) (A. Podrabinek ilə həmmüəllif) Axmaqlar İnstitutu. Nyu York: Farrar Straus Giroux, (1980)
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
| ||||
