Məzahir Abasov

Vikipediya, azad ensiklopediya
Sortilegus (müzakirə | töhfələr) tərəfindən edilmiş 22:09, 24 avqust 2021 tarixli redaktə
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Məzahir Abasov
Məzahir Həmid oğlu Abasov
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi
Doğum yeri Maştağa, Bakı qəzası, Azərbaycan Demokratik Respublikası
Vəfat tarixi
Vəfat yeri Bakı, Azərbaycan
Vətəndaşlığı Azərbaycan AXC→
SSRİ SSRİ→
Azərbaycan Azərbaycan
Hərbi fəaliyyəti
Mənsubiyyəti Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı
Qoşun növü hərbi hava
Rütbəsi Leytenant
Təltifləri "Şöhrət" ordeni — 1998
"Qırmızı bayraq" ordeni1-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni"Odessanın müdafiəsinə görə" medalı"Sevastopolun müdafiəsinə görə" medalı"Qafqazın müdafiəsinə görə" medalı"Əmək veteranı" medalı"1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı"1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 20 illiyi" yubiley medalı"1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 30 illiyi" yubiley medalı"1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 40 illiyi" yubiley medalı"SSRİ Silahlı Qüvvələrinin 50 illiyi" yubiley medalı"SSRİ Silahlı Qüvvələrinin 70 illiyi" yubiley medalı"1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 50 illiyi" yubiley medalı

Məzahir Həmid oğlu Abasov (15 dekabr 1918, Maştağa, Bakı qəzası – 3 fevral 2002, Bakı) — təyyarəçi, tarix elmləri doktoru, professor, "Şöhrət" ordeni laureatı (1998).

Həyatı

Məzahir Abasov 15 dekabr 1918-ci ildə Bakının Maştağa kəndində anadan olmuşdur.[1] 1937-ci ilin oktyabrından orduda xidmətə başlamışdır.

1955-ci ildə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatı seçilmişdir. 1963-cü ildən AMEA Tarix İnstitutunda işləməyə başlamışdır. Tarix elmləri doktoru, professor olmuşdur.[1]

Məzahir Abasov tarixçi alim kimi fəaliyyəti zamanı Azərbaycanın müharibə tarixınə işıq saçan qiymətli əsərlər yaratmışdır. Onlardan biri də bilavasitə cəsur təyyarəçilərimizə həsr etdiyi rus dilində nəşr olunmuş "На крылях мужества" kitabıdır.[2]

Məzahir Abasov 2002-ci ildə vəfat etmişdir.[3]

Böyük Vətən Müharibəsində iştirakı

Məzahir Abasov Qara dəniz üzərində gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına vuruşaraq ağır yaralanmışdır.[4]

Məzahir Abasov qeyri-bərabər hava döyüşündə düşmənin bir təyyarəsini vurmuş, digərini zədələyərək, qaçmağa məcbur etmişdir. Həmin döyüşdə ciddi zədə almış təyyarəsini böyük ustalıqla suya endirmişdir. Bununla da Məzahir uçuş heyətini faşistlərin caynağından xilas etməklə yanaşı, başqa bir fədakarlıq göstərmişdir. O, yoldaşları ilə birlikdə 6 gün soyuq dənizdə ac-susuz qalmalı olmuşdur. Digər döyüşlərin birində Məzahirin idarə etdiyi təyyarə vurularaq alovlanmışdır. Özünün də alova büründüyü şəraitdə yanan təyyarəni yerə endirə bilmişdir.[2]

Haqqında yazılanlar

Ə.Abasov təyyarəçi Məzahir Abasovun anadan olmasının 85 illik yubileyi münasibətilə 2004-cü ildə "Əfsanəvi təyyarəçi, müdrik insan", 90 illik yubileyi münasibətilə isə 2008-ci ildə "Əfsanəvi təyyarəçi Məzahir Abasov" adlı kitabları yazmışdır.[4] Kitabda Böyük Vətən müharibəsi veteranı Məzahir Həmid oğlu Abbasov haqqında onun veteran dostları, həmkarları, tanınmış ziyalılar və qohumlarının xatirələri, dahi şairimiz Səməd Vurğunun ona həsr etdiyi şeir və onun barəsində yazılmış materiallar verilmişdir.

Xatirəsi

İTV kanalı 2014-cü ildə təyyarəçi Məzahir Abasov haqqında bioqrafik film çəkmişdir.

Mükafatları

Ailəsi

Məzahir Abasov Suqra xanımla ailə qurmuşdur. İki oğlu, bir qız övladları olmuşdur.

Məzahir Abasov Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinin hakimi Əliövsət Abasovun atasıdır.[6]

Kitabları

  1. "На крылях мужества" (rus dilində)

Filmoqrafiya

  1. Göylər sonsuz bir dənizdir (film, 1995)
  2. Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)

Ədəbiyyat

  1. Səməd Vurğun, "İgid şahin" (Məzahir Abasova həsr olunmuş şeir), Bakı: 1941.
  2. Səməd Vurğun, "İgid şahin" (Vətən müharibəsi qəhrəmanı, igid pilot Məzahir Həmid oğlu Abasova ithaf olunur), "Kommunist", 1941. 20 iyul.
  3. A.Y. "İgid pilot Məzahir Həmid oğlu Abasov və onun ekipajı", "Kommunist", 1941. 20 iyul.
  4. Abasov M. "Vətən müharibəsi qəhrəmanları", "Kommunist aqitasiya vərəqəsi", 1941. №10, 8 noyabr.
  5. "Pilot Məzahir Abasov", "Azərbaycanın şanlı oğulları", kitab I. Bakı: 1942. səh.7-10.
  6. Sadıqov F. "Azərbaycan balası" (Vətən müharibəsi qəhrəmanı, təyyarəçi Məzahir Abasov haqqında) "Kommunist", 1943. 11 may.
  7. Ə.Abasov, "Əfsanəvi təyyarəçi, müdrik insan", Bakı: "Cümə", 2004. 170 səh.
  8. Ə.Abasov, "Əfsanəvi təyyarəçi Məzahir Abasov", Bakı: "Cümə", 2008. 186 səh.

İstinadlar

  1. ↑ 1 2 АБАСОВ Мазаир Гамид оглы — kuzminki.mos.ru saytı
  2. ↑ 1 2 Bu gün Hərbi Hava Qüvvələri günüdür — senet.az saytı
  3. ↑ Абасов Мазаир Гамид оглы. Военный летчик, Ветеран ВОВ, Доктор исторических наук, Профессор
  4. ↑ 1 2 Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən Müharibəsində. Bakı: 2010
  5. ↑ "M. H. Abasovun «Şöhrət» ordeni ilə təltif edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 15 dekabr 1998-ci il tarixli, 34 nömrəli Fərmanı[ölü keçid]  (az.)
  6. ↑ Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinin hakimi Abasov Əliövsət Məzahir oğlu — http://courts.gov.az saytı

Xarici keçidlər

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Məzahir_Abasov&oldid=6111068"