Çərkəz soyqırımı
Bu məqalə qaralama halındadır. |
Çərkəz Soyqırımı[1][2] (Çərkəz Deportasiyası kimi də tanınır) və ya Tsitsekun[3][4][a] (ЦӀыцӀэкӀун), Rusiya imperiyası tərəfindən Çərkəz xalqının sistematik şəkildə kütləvi qətli, etnik təmizləməsi və deportasiyası idi. Çərkəz xalqının 80-97%-i,[8][9][10] təxminən 1,5 milyon insan hadisələrdən təsirləndi.[8][11][12] Rusiya qüvvələrinin hamilə qadınların bağırsaqlarını çıxarmaq kimi müxtəlif üsullardan istifadə etdiyi bildirilir. Qriqori Zass kimi rus generalları çərkəzləri "insanlıqdan kənar pislik" adlandırıb[13][14][15] və mülki çərkəzlərin kütləvi şəkildə öldürülməsini tərifləyir, onlardan elmi təcrübələrdə istifadə olunmasını müdafiə edir[13][14][15] və əsgərlərinin qadınları zorlamasına icazə verirdilər.[13]
Sağ qalan və sürgün edilən çərkəzlər Osmanlı İmperiyasına yerləşdirildi.[16][17] Osmanlı arxivləri göstərir ki, 1879-cu ildə Osmanlı ərazisinə təxminən 1 milyon çərkəz mühacir daxil olub, lakin onların təxminən yarısı sahillərdə xəstəliklərdən dünyasını dəyişib.[18] Osmanlı arxivlərini tamamlayan 1897-ci il Rusiya siyahıyaalmasında cəmi 150.000 Çərkəz qeyd edilir ki, bu da ilkin sayın onda birini təşkil edir.[19][20] 1929-cu ilin yazında elmi araşdırmalar üçün Qafqaza gedən gürcü tarixçisi Simon Canaşia ilə rastlaşdığı 91 yaşlı qoca Qara dənizin “qarpız kimi” insan bədən üzvləri ilə dolduğunu, qarğaların isə burada qadınların saçları və kişilərin aqqallarından yuva qurduğunu deyir.[21]
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Richmond, 2013. səh. Şablon:Pn; Shenfield, 1999. səh. 154; King, 2008; Jones, 2016. səh. 109
- ↑ * Şablon:Web kaynağı
- ↑ Şablon:Web kaynağı
- ↑ Şablon:Web kaynağı
- ↑ Şablon:Web kaynağı
- ↑ Şablon:Web kaynağı
- ↑ Şablon:Web kaynağı
- ↑ 1 2 Richmond, 2013. səh. Şablon:Pn
- ↑ Richmond, Walter. The Circassian Genocide. Page 132: ". If we assume that Berzhe’s middle figure of 50,000 was close to the number who survived to settle in the lowlands, then between 95 percent and 97 percent of all Circassians were killed outright, died during Evdokimov’s campaign, or were deported."
- ↑ Jones, 2016. səh. 109
- ↑ Shenfield, 1999. səh. 154
- ↑ King, 2008
- ↑ 1 2 3 Richmond, 2013, back cover
- ↑ 1 2 Şablon:Web kaynağı
- ↑ 1 2 Capobianco, Michael (2012). Blood on the Shore: The Circassian Genocide
- ↑ Arxivlənmiş surət. ISBN 978-0-8135-6069-4. 2023-01-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-06. (#first_missing_last)
- ↑ Şablon:Dergi kaynağı
- ↑ (alman) https://archive.org/details/bub_gb_V7pKAAAAcAAJ (#bare_url_missing_title). (#first_missing_last)
- ↑ Abzakh, Edris. "Circassian History" Arxivləşdirilib 2007-07-03 at the Wayback Machine Şablon:Webarşiv. University of Pennsylvania, School of Arts and Sciences (1996). Retrieved 11 March 2007
- ↑ "The Circassian Genocide" Arxivləşdirilib 2020-07-03 at the Wayback Machine Şablon:Webarşiv. Unrepresented Nations and People Organisation (UNPO) (14 December 2004). Retrieved April 4, 2007
- ↑ diaspora.gov.ge : Çerkezler[ölü keçid]Şablon:Ölü bağlantı, Litera 2011, Kafkaslar: Özgürlük İçin Mücadele
Sitat səhvi: " lower-alpha " adlı qrup üçün <ref>
teqləri mövcuddur, lakin müvafiq <references group="lower-alpha"/>
teq tapılmadı