Əhməd Avdorxanov

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Əhməd Avdorxanov
Doğum tarixi 5 avqust 1971(1971-08-05)
Doğum yeri
Vəfat tarixi 12 sentyabr 2005(2005-09-12) (34 yaşında)

Əhməd Avdorxanov (5 avqust 1971, Alleroy[d], Çeçen-İnquş MSSR – 12 sentyabr 2005) — Tanınmamış Çeçen İçkeriya Respublikası komandiri, İçkeriya milli ordusunun briqada generalı[1]. 1990-cı illərin əvvəllərindən etibarən Dudayev tərəfdarı olan silahlı birləşmələrinin fəal iştirakçısı, 1994-cü ildən prezident Cövhər Dudayevin mühafizəçisi[2], Masxadovun mühafizə rəisi (1997-ci ildən)[3], Prezident Qvardiyasının komandiri (2000-ci ilin fevralından), ÇİR Silahlı Qüvvələrinin Şərq Cəbhəsinin Qudermes sektorunun komandiri (2003–5 may 2005)[4], ÇİR Silahlı Qüvvələrinin Şərq Cəbhəsinin komandiri (5 may — 12 sentyabr 2005)[5][6]. Aslan Masxadovun ən yaxın adamı[7]. Məsxadovun qızı ilə evli olmuşdur. 12 sentyabr 2005-ci ildə vəfat edib (34 yaşında).

Bioqrafiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

5 avqust 1971-ci ildə Çeçen İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının (indiki Çeçenistanın Kurçaloyevski rayonu) Nojay-Yurtovski rayonunun Alleroy kəndində anadan olub. 1977-ci ildə yerli məktəbin hazırlıq sinfinə daxil olur. 1989-cu ildə Sernovodsk Kənd Təsərrüfatı Texnikumunu aqronom ixtisası üzrə bitirmişdir.

1989–1991-ci illərdə SSRİ Silahlı Qüvvələrinin sıralarında, Tartu (Estoniya SSR) şəhərində yerləşən raket qoşunlarında xidmət etmişdir. Baş çavuş rütbəsi ilə ehtiyata buraxılıb.

"Çeçen inqilabı"

[redaktə | mənbəni redaktə et]

8 iyun 1991-ci ildə Çeçen Xalqının Milli Konqresinin II sessiyasında SSRİ Hərbi Hava Qüvvələrinin aviasiya generalı Cövhər Dudayev Çeçen İçkeriya Respublikası müstəqilliyini (Noxçi-ço) elan edir[8][9]. Beləliklə respublikada ikili hakimiyyət yaranır. 27 oktyabr 1991-ci ildə respublikada Dudayevin silahdaşlarının nəzarəti altında Çeçenistan İçkeriya Respublikasının Prezidenti və parlamentinə seçkilər keçirilir. Cövhər Dudayev respublikanın prezidenti seçilir. Avdorxanov 1991-ci ilin payızında Qroznı şəhərində baş vermiş inqilabi hadisələrin fəal iştirakçısı olur.

24 dekabr 1991-ci il tarixli Çeçenistan Respublikasının Müdafiəsi haqqında Qanun Çeçenistanın bütün kişi vətəndaşları üçün məcburi hərbi xidmət tətbiq edir. Eyni zamanda 19–26 yaşlı gənclər həqiqi hərbi xidmətə çağırılır. 20 yaşlı Əhməd Avdorxanov Dudayevin Prezident Qvardiyasında xidmət edir.

1994-cü ilin yayından bəri Çeçenistanda Dudayevə Rusiyanın qeyri-rəsmi dəstək verdiyi Çeçenistan Respublikasının Müvəqqəti Şurasının müxalifət qüvvələri arasında döyüşlər gedir.

Birinci Çeçenistan müharibəsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Birinci Çeçenistan müharibəsinin başlanmasının ilk günlərindən (26 noyabr 1994-cü ildən, Çeçenistan Respublikasının Müvəqqəti Şurasının qüvvələri Rusiya helikopterlərinin və zirehli texnikalarının dəstəyi ilə Qroznıya hücum etdikdən) Cövhər Dudayevin prezident qvardiyası tərkibində döyüşür.

1995-ci ildən Çeçen İçkeriya Respublikası Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisi Aslan Masxadovun şəxsi mühafizəsində olur, 1996-cı ildə isə bu mühafizə xidmətinə rəhbərlik edir.

Müharibələrarası dövr

[redaktə | mənbəni redaktə et]

21 aprel 1996-cı ildə Cövhər Dudayev öldürülür. 31 avqust 1996-cı ildə Xasavyurt şəhərində Rusiya və İçkeriya nümayəndələri atəşkəs sazişi imzalayır. Rusiya qoşunları Çeçenistandan tamamilə çıxarılır və respublikanın statusu ilə bağlı qərar 2001-ci il dekabrın 31-nə qədər təxirə salınır.

1997-ci ilin yanvarında Aslan Masxadov ÇİR-nın prezidenti seçiləndə Avdorxanov Prezident Qvardiyasının rəisi olur.

1997-ci ildə Avdorxanov ÇİR Prezidenti Aslan Masxadov ilə birlikdə Səudiyyə Ərəbistanında müsəlmanların müqəddəs yerlərinə həcc ziyarəti edir.

ÇİR Prezidenti Aslan Masxadovu bütün xarici səfərlərində müşayiət edir: Azərbaycan, Böyük Britaniya, Gürcüstan, Malayziya, Rusiya, ABŞ, Türkiyə və s.

İkinci Çeçenistan müharibəsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1999-cu ilin sentyabrında Rusiya qoşunlarının Çeçenistana daxil olmasından sonra Masxadov silahlı müqavimətə rəhbərlik və Çeçen İçkeriya Respublikasının Dövlət Müdafiə Komitəsinin rəhbəri vəzifəsini icra edir. Avdorxanov İkinci Çeçenistan müharibəsinin fəal iştirakçısı olur.

2000-ci ilin fevralından Avdorxanov Prezident Qvardiyasının komandiri idi (Vaştar çayı dərəsində öldürülən İlyas Talxadovun yerinə). 2000-ci il martın əvvəlində Masxadov Rusiya Federasiyasının Şimali Qafqaz üzrə Baş Prokurorluğu tərəfindən silahlı üsyanda ittiham edilərək federal axtarışa verilir. 2000-ci il iyunun 12-də Rusiya prezidenti Vladimir Putin Çeçenistanın müftisi Əhməd Kadırovu Çeçenistan Respublikasının administrasiyasının rəhbəri təyin edir. Avdorxanov Masxadovla birlikdə Çeçenistanın dağlıq hissəsində gizlənir.

2003-cü ildə ÇİR Silahlı Qüvvələrinin Ali Baş Komandanı Aslan Masxadovun əmri ilə ÇİR Silahlı Qüvvələrinin Şərq Cəbhəsinin Qudermes sektorunun komandiri təyin edilmişdir[10].

2004-cü ilin sentyabr-oktyabr aylarında Çeçenistan Respublikasının Daxili İşlər Nazirliyinin xüsusi təyinatlıları səhra komandiri Əhməd Avdorxanovun dəstəsinə qarşı əməliyyat keçirir. Xüsusi əməliyyata Çeçenistan Respublikası hökumətinin baş nazirinin birinci müavini Ramzan Kadırov rəhbərlik edirdi[11].

2005-ci il mayın 5-də ÇİR Prezidenti Əbdül-Həlim Sadulayevin fərmanı ilə ÇİR Silahlı Qüvvələrinin Şərq Cəbhəsinin komandiri təyin edilir.

O, ÇİR-nın ali "Koman siy" ("Millət şərəfi") ordeninin və ÇİR-nın bir sıra digər hökumət mükafatlarının sahibi olur. O, ÇİR Silahlı Qüvvələrinin briqada generalı hərbi rütbəsinə malik idi[12].

Avdorxanov İkinci Çeçenistan müharibəsinin ən nüfuzlu komandirlərindən biri olaraq, xüsusi cəsarəti ilə seçilir, vəhhabilərə qəti şəkildə qarşı çıxırdı (amma sonda: şəraitə görə vəhhabilərə yaxın olur)[13].

O, 2005-ci il sentyabrın 12-də zəhərlənərək öldürülür. Ölümü barədə xəbərlərdən sonra həm silahdaşları, həm də düşmənləri onun haqqında böyük hörmətlə danışır[14].

Ailə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Evli idi, bir qızı var.

Onun kiçik qardaşı, Qafqaz Əmirliyində səhra komandiri olan Zaurbek Avdorxanov (Əmir Zaurbek) 2012-ci ildə öldürülür.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Бригадный генерал Ахмад Авдорханов стал шахидом". newizv.ru. 2021-10-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-21.
  2. ↑ "Авдорханов Ахмед Зелимханович". www.kommersant.ru (rus). 2005-09-19. 2021-10-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-21.
  3. ↑ "Ахмед Авдорханов". Газета.Ru. 2021-10-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-21.
  4. ↑ "Боевики оправдали Басаева". Газета.Ru (rus). 2021-10-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-21.
  5. ↑ "Смерть ему к лицу". lenta.ru. 2020-08-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-21.
  6. ↑ Кавказский Узел. "В Чечне убит командующий Восточным фронтом Ичкерии Авдорханов". Кавказский Узел. 2020-12-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-21.
  7. ↑ "В Чечне убит влиятельный полевой командир, ближайший соратник Аслана Масхадова Ахмед Авдорханов". Эхо Москвы (rus). 2021-10-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-01-02.
  8. ↑ "Десять дней, которые отменили мир". 2016-12-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-12-07.
  9. ↑ "РЕШЕНИЕ ОБЩЕНАЦИОНАЛЬНОГО КОНГРЕССА (СЪЕЗДА) ЧЕЧЕНСКОГО НАРОДА (г. Грозный, 8 июня 1991 г.)". 2021-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-26.
  10. ↑ "Аслан Масхадов отложил суд над Шамилем Басаевым". 2019-03-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-26.
  11. ↑ "Думы о возрождении. «Красная звезда». 6.10.2004". 2021-10-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-26.
  12. ↑ "Чеченские боевики признали смерть своего командира". РБК (rus). 2021-10-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-01-11.
  13. ↑ Кавказский Узел. "В Чечне убит командующий Восточным фронтом Ичкерии Авдорханов". Кавказский Узел. 2020-12-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-01-11.
  14. ↑ "Смерть ему к лицу". lenta.ru. 2020-08-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-01-11.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Əhməd_Avdorxanov&oldid=7098900"