Əyyubi hökmdarlarının siyahısı

Əyyubi hökmdarlarının ailə ağacı.

12-14-cü əsrlər arasında Orta Şərqə və Şimali Afrikaya nəzarət edən Əyyubi sülaləsindən olan hökmdarların siyahısı.

Misir sultanları

• Səlahəddin, Nəcməddin Əyyubun oğlu, 1174–1193;
• Əziz Osman, Səlahəddinin oğlu, 1193–1198;
• Mənsur Məhəmməd, Əziz Osmanın oğlu, 1198–1200;
• I Adil, Səlahəddinin qardaşı, 1200–1218;
• Kamil Məhəmməd, I Adilin oğlu, 1218–1238;
• II Adil, Kamil Məhəmmədin oğlu, 1238–1240;
• Saleh Əyyub, Kamil Məhəmmədin oğlu, 1240–1249;
• Müəzzəm Turanşah, Saleh Əyyubun oğlu, 1249–1250;
• Əşrəf Musa, Səlahəddinin nəslindən olduğu ehtimal edilir (de-yure hökmdar elan edilsə də, faktiki olaraq dövlət Aybək tərəfindən idarə olunurdu), 1250–1254.

Məmlük sultanlığı tərəfindən süquta uğradıldı.

Dəməşq əmirləri və sultanları

• Səlahəddin, 1174–1193;
• Əfdal Əli, Səlahəddinin oğlu, 1193–1196;
• I Adil, Səlahəddinin qardaşı, 1196–1218;
• Müəzzəm İsa, I Adilin oğlu, 1218–1227;
• Nasir Davud, Müəzzəm İsanın oğlu, 1227–1229;
• Əşrəf Musa, I Adilin oğlu, 1229–1237;
• Saleh İsmayıl, I Adilin oğlu, 1237–1238;
• Kamil Məhəmməd, I Adilin oğlu, 1238;
• II Adil, Kamil Məhəmmədin oğlu, 1238–1239;
• Saleh Əyyub, I Adilin oğlu, 1239;
• Saleh İsmayıl (ikinci hakimiyyəti), 1239–1245;
• Saleh Əyyub (ikinci hakimiyyəti), 1245–1249;
• Müəzzəm Turanşah, Saleh Əyyubun oğlu, 1249–1250;
• Nasir Yusif, Əziz Məhəmmədin oğlu, 1250–1260.

Bölgə 1260-cı ildə Əyn Cəllud döyüşündən sonra Monqol imperiyası tərəfindən ələ keçirildi. Daha sonra isə Məmlük sultanlığının tabeliyinə keçdi.

Hələb əmirləri

• Səlahəddin, 1183–1193;
• Zahir Qazi, Səlahəddinin oğlu, 1193–1216;
• Əziz Məhəmməd, Zahir Qazinin oğlu, 1216–1236;
• Nasir Yusif, Əziz Məhəmmədin oğlu, 1236–1260.

Bölgə 1260-cı ildə Əyn Cəllud döyüşündən sonra Monqol imperiyası tərəfindən ələ keçirildi. Daha sonra isə Məmlük sultanlığının tabeliyinə keçdi.

Bəəlbək əmirləri

• Şəmsəldin Məhəmməd, (sülalənin üzvü deyildi, Dəməşqin keçmiş valisidir), Səlahəddin tərəfindən təyin edilib, 1175–1178;
• Turanşah, Səlahəddinin qardaşı, 1178–1179;
• Fərruxşah, Səlahəddinin qardaşı oğlu, 1179–1182;
• Bəhramşah, Fərruxşahın oğlu, 1182–1230;
• Əşrəf Musa, I Adilin oğlu, 1230–1237;
• Saleh İsmayıl, Əşrəf Musanın qardaşı, 1237–1246;
• Sədəldin əl-Humeydi (sülalənin üzvü deyildi, Saleh Əyyub tərəfindən vali təyin olunub), 1246–1249;
• Müəzzəm Turanşah, Saleh Əyyubun oğlu, 1249–1250;
• Nasir Yusif, Hələb və Dəməşq sultanı, Əziz Məhəmmədin oğlu, 1250–1260.

Bölgə 1260-cı ildə Əyn Cəllud döyüşündən sonra Monqol imperiyası tərəfindən ələ keçirildi. Daha sonra isə Məmlük sultanlığının tabeliyinə keçdi.

Həma əmirləri

• I Müzəffər Ömər, Nurəddin Şahənşahın (Səlahəddinin qardaşı) oğlu, 1178–1191;
• I Mənsur Məhəmməd, I Müzəffər Ömərin oğlu, 1191–1221;
• Nasir Qılıc Arslan, I Mənsur Məhəmmədin oğlu, 1221–1229;
• II Müzəffər Mahmud, I Mənsur Məhəmmədin oğlu, 1229–1244;
• II Mənsur Məhəmməd, II Müzəffər Mahmudun oğlu, 1244–1284 (1260-cı ilə qədər Məmlük sultanlarının vassalı kimi hakimiyyətdə olub);
• III Müzəffər Mahmud, II Mənsur Məhəmmədin oğlu, 1284–1299;
• 1299–1310-cu illərdə II Mənsur Məhəmmədin əmirləri tərəfindən idarə olunub;
• Əbülfida, Məliküləfdalın (II Mənsur Məhəmmədin qardaşı) oğlu, 1310–1332;
• Əfdal Məhəmməd, Əbülfidanın oğlu, 1332–1341.

Bölgə 1341-ci ildən etibarən Məmlük sultanlığının tabeliyinə keçdi.

Hüms əmirləri

• Abdullah Məhəmməd, Əsəddin Şirkuhun (Səlahəddinin əmisi) oğlu, 1178–1186;
• Mücahid Şirkuh, Abdullah Məhəmmədin oğlu, 1186–1240;
• Mənsur İbrahim, Mücahid Şirkuhun oğlu, 1240–1246;
• Əşrəf Musa, Mənsur İbrahimin oğlu, 1246–1248 (Hüms), 1248–1260 (Tell Bəşir (hazırki adı Gündoğan));
• Nasir Yusif, Hələb və Dəməşq sultanı, Əziz Məhəmmədin oğlu, 1250–1260;
• Əşrəf Musa (ikinci hakimiyyəti), 1260–1263.

1263-cü ildən etibarən Məmlük sultanı Baybars tərəfindən təyin edilən Ələməddin Səncər Başqirdidən sonra bölgəni Məmlük valiləri idarə etməyə başladı.

Hasankeyf əmirləri

• Saleh Əyyub, Kamil Məhəmmədin oğlu, 1232–1239;
• Müəzzəm Turanşah, Saleh Əyyubun oğlu, 1239–1249;
• Muvəhhid Təkiyəddin Abdullah, Müəzzəm Turanşahın oğlu, 1249–1294;
• I Kamil Əhməd, 1294–1325;
• Adil Mucirəddin Məhəmməd, 1325–1328;
• Adil Şəhabəddin (bəzi mənbələrdə Adil Qazi), 1328–1349;
• I Saleh Əbubəkr Xəlil, 1349–1378
• I Adil Fəxrəddin Süleyman (və ya Adil Süleyman), 1378–1432;
• Əşrəf Şərafəddin, 1432–1433;
• Saleh Səlahəddin, 1433–1452;
• II Kamil Əhməd, 1452–1455;
• Adil Xalif, 1455–1462;
• II Saleh Xəlil, 1482–1511;
• II Adil Süleyman, 1511–1514;
• II Saleh Xəlil (ikinci hakimiyyəti), 1514–1520;
• Malik Hüseyn, 1520–1521;
• II Adil Süleyman (ikinci hakimiyyəti), 1521–1524.

1524-cü ildən etibarən Osmanlı imperiyasının tabeliyinə keçdi.

Kərək əmirləri

• Səlahəddin, 1188;
• I Adil, Səlahəddinin qardaşı, 1188–1193;
• Müəzzəm İsa, I Adilin oğlu, 1193–1227;
• Nasir Davud, Müəzzəm İsanın oğlu, 1229–1249;
• Muqis Ömər, II Adilin oğlu, 1249–1263.

1263-cü ildə sultan Baybars tərəfindən Məmlük sultanlığına birləşdirildi.

Diyarbəkir əmirləri

• Səlahəddin, 1185–1193;
• I Adil, Səlahəddinin qardaşı, 1193–1200;
• Auxad Əyyub, I Adilin oğlu, 1200–1210;
• Əşrəf Musa, I Adilin oğlu, 1210–1220;
• Müzəffər Qazi, I Adilin oğlu, 1220–1244;
• II Kamil Məhəmməd, Müzəffər Qazinin oğlu, 1244–1260.

Bölgə Monqol imperiyasının tabliyinə keçdi.

Yəmən və Hicaz əmirləri

• Turanşah, Səlahəddinin qardaşı, 1173–1181;
• Tuğtəkin Əhməd, Səlahəddinin qardaşı, 1181–1197;
• Muizz Fəthəddin İsmayıl, Tuğtəkin Əhmədin oğlu, 1197–1202;
• Nasir Məhəmməd, Tuğtəkin Əhmədin oğlu, 1202–1214;
• Müzəffər Süleyman, I Mənsur Məhəmmədin oğlu, 1214–1215;
• Məsud Yusif, Kamil Məhəmmədin oğlu, 1215–1229.

Bölgə 1229-cu ildə Rəsulilər tərəfindən ələ keçirildi.

Banyas əmirləri

• Əziz Osman, I Adilin oğlu, 1218–1232;
• Zahir Qazi, Əziz Osmanın oğlu, 1232;
• Seyid Həsən, Əziz Osmanın oğlu, 1232–1247;
• Saleh Əyyub, Kamil Məhəmmədin oğlu (Misir sultanın vassalı kimi), 1247–1249;
• Nasir Yusif, Əziz Məhəmmədin oğlu (Dəməşq əmirinin vassalı kimi), 1250–?;
• Seyid Həsən (ikinci hakimiyyəti), 1260.

İstinadlar

Ədəbiyyat

• Bosworth, C.E. The New Islamic Dynasties: A Chronological and Genealogical Manual. Columbia University Press, pp. 70-75. 1996.
• Humphreys, R.S. From Saladin to the Mongols: The Ayyubids of Damascus, 1193-1260. New York: SUNY press. 1977. 381–386. ISBN 0-87395-263-4.
• Lane-Poole, Stanley, Ayyūbids // The Mohammadan Dynasties: Chronological and Genealogical Tables with Historical Introductions, Westminster: Archibald Constable and Company, 1894, 74–79, OCLC 1199708
• Meinecke, Michael, 3. Hasankeyf/Ḥiṣn Kaifā on the Tigris: A Regional Center on the Crossroad of Foreign Influences // Patterns of Stylistic Changes in Islamic Architecture: Local Traditions Versus Migrating Artists, New York University Press, 1996, ISBN 9780814754924