Askaniya-Nova qoruğu
| F. E. Fals-Feyn adına Askaniya-Nova biosfer qoruğu | |
|---|---|
| ukr. Біосферний заповідник Асканія-Нова ім. Ф. Е. Фальц-Фейна | |
 Prjevalski atları | |
| BTMB kateqoriyası — Ib (Vəhşi təbiət ərazisi) | |
| Sahəsi | 33 307,6 ha |
| Yaradılma tarixi | 1874 |
| Yerləşməsi | |
| 46°27′ şm. e. 33°52′ ş. u. | |
| Ölkə |
 Ukrayna |
| Yerləşməsi | Xerson vilayəti |
| Yaxın şəhər | Kaxovka |
| askania-nova-zapovidnik.gov.ua/… | |
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Askaniya-Nova[1] (ukr. Асканія-Нова) — Ukraynanın Xerson vilayətində yerləşən biosfer qoruğu. Qoruq F. E. Fals-Feyn[ru]nin adını daşıyır. Askaniya-Nova eyni adlı Askaniy-Nova qəsəbəsinin yaxınlığında, Kaxovka şəhərindən 60 km cənub-şərqdə yerləşir. Askaniya-Nova qoruğu (hərfi tərcüməsi Yeni Askaniya) 1828-ci ildə hersoq Ferdinand Fridrix[ru] tərəfindən yaradılmışdır.
Biosfer qoruğunun ərazisi Rusiya-Ukrayna müharibəsi nəticəsində işğal olunmuş, 2023-cü ilin martından, Xerson vilayətinin işğalı[ru]ndan sonra isə əraziyə tam nəzarəti rus hərbiçiləri həyata keçirir.[2]
Ümumi məlumat[redaktə | mənbəni redaktə et]
Sahəsi 33 307, 6 hektar olan qoruğun 11 054 hektarı çöl zonasına aiddir. Bu zonada əsasən Qırtıckimilər fəsiləsinin bir çox nümayəndələri üstünlük təşkil edir (təxminən 75 %). Çöl zonasında buğumayaqlıların 1155, suda-quruda yaşayanlarla sürünənlərin 7, məməlilərin isə 18 növü qeydə alınmışdır. İlin müxtəlif vaxtlarında qoruq ərazisindən 270 növ quş dayanacaq kimi istifadə edir, onlardan 110 növü isə yuva qurmaq üçün dayanır.
Bölgədə ali bitkilərin 478 növünə rast gəlinir ki, onlardan 13 növü Ukraynanın qırmızı kitabına daxil edilib.
Askaniya-Nova biosfer qoruğunda ölçüsü 4x6 km olan depressiya relyef forması - pod mövcuddur. Bu ərazi yazın sonunda qar sularının toplanması nəticəsində su hövzəsinə çevrilir. Ərazi Ramsar konvensiyasının siyahısına salınmışdır. Bu bataqlıq-su hövzəsində çiçəkli bitkilərin 568 növünə rast gəlinir. Bunlardan 53 növ endemik hesab olunur.[3]
Aksaniya-Nova biosfer qoruğu 2008-ci ildə Ukraynada keçirilən "Ukraynanın 7 təbiət möcüzəsi" aksiyasının qalibi seçilmişdir.[4]
2009-cu ildə isə qoruq Ukraynanı Təbiətin yeddi yeni möcüzəsi (New 7 Wonders of Nature) yarışmasında təmsil etmişdir.[5]
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Официальный сайт заповедника Аскания-Нова
- Неофициальный сайт заповедника Аскания-Нова
- История, фотографии и достопримечательности заповедника Аскания-Нова
- Фотографии Биосферного заповедника «Аскания-Нова»
- Музей-квартира П. К. Козлова
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ М. К. Королёва, Г. П. Бондарук, С. А. Тюрин. Словарь географических названий Украинской ССР (rus). Наука. 1976. 27.
- ↑ Алексей Василюк. "Биосферный заповедник "Аскания-Нова" захвачен оккупантами". Ukraine War Environmental Consequences Work Group. 2023-04-10. 2023-06-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-06-18.
- ↑ "7 чудес Украины — Аскания-Нова" (rus). 2009-05-04 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "7 чудес України". web.archive.org. 2019-04-30. Archived from the original on 2019-04-30. İstifadə tarixi: 2024-03-29.
- ↑ "7 чудес України | Новини". web.archive.org. 2012-11-22. Archived from the original on 2012-11-22. İstifadə tarixi: 2024-03-29.