Azarol yemişan
| Azarol yemişan | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Crataegus azarolus | |||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||
| Elmi təsnifat | |||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
| Elmi adı | |||||||||||||||||
| Crataegus azarolus | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Azarol yemişan (lat. Crataegus azarolus)[1] - yemişan cinsinə aid bitki növü.[2]
Təbii yayılması[redaktə | əsas redaktə]
Təbiətdə növün arealı Fransanın cənubunu və İtaliyanı əhatə edir.
Botaniki təsviri[redaktə | əsas redaktə]
Hündürlüyü 6 m-ə çatan, cavan zoğları bozumtul tükcüklü, yayın axırlarında təxminən çılpaqlaşan ağac və ya koldur.Tikanları çox və ya azsaylı, bəzən isə tikansızdır, uzunluğu 0,5-1,5 sm-dir. Yarpaqları tünd yaşıl, uzunluğu 3-7 sm, eni 2,5- 6,5 sm, çılpaq və ya üstü sıx olmayan yapışıq tükcüklüdür, əks-yumurtavaridən rombvariyədək dəyişir, kənarları bütöv və ya ucunda bir-üç dişli pərlidir. Çiçək qrupunun diametri 3-5 sm çoxçiçəklidir, çiçək saplağı yaxşı inkişaf etmiş tükcüklüdür. Çiçəklərin diametri 1,5 sm, kasayarpaqları enli-üçkünc, tükcüklüdür; sütüncuqları iki, bəzən bir-üçdür. Mayda çiçəkləyir. Meyvələri təxminən şarşəkilli, diametri 12-15 mm, açıq qırmızı, yeməlidir. Çəyirdəkləri iri, bəzən bir, uzunluğu təxminən 10 mm, diametri 8 mm, arxa tərəfdən çox qabarıq və şırımlı, ön tərəfdən hamar və bir az batıqdır. İyul-sentyabrda meyvə verir.
Ekologiyası[redaktə | əsas redaktə]
Torpağa tələbkar deyildir. İstiyə və soyuğa davamlıdır. Kolluqlarda bitir.
Azərbaycanda yayılması[redaktə | əsas redaktə]
Respublikanın bəzi bölgələrində mədəni şəraitdə park və bağlarda rast gəlinir.
İstifadəsi[redaktə | əsas redaktə]
Qərbi Aralıq dənizi ölkələrində qədimdən meyvəli bitki kimi becərilir. Rusiyada və yaxın ölkələrdə azarol yemişanı becərilmir. Bu adla müxtəlif növlər, əsasən Pontiya yemişanı (Crataegus pontica) becərilir.
Məlumat mənbəsi[redaktə | əsas redaktə]
- Tofiq Məmmədov (botanik) "Azərbaycan Dendroflorası IV cild": Bakı: "Elm"-2018. http://dendrologiya.az/?page_id=112
- Azərbaycanın ağac və kolları. Bakı: Azərb.SSR EA-nın nəşriyyatı, 1964, 220 s.
- Əsgərov A.M. Azərbaycanın ali bitkiləri.Azərbaycanın florasının konspekti II cild. Bakı: Elm, 2006,283 s.
- Talıbov T.H.,İbrahimov Ə.Ş.Naxçıvan Muxtar Respublikası florasının taksonomik spektri. Naxçıvan:Əcəmi,2008,350s.
- Гроссгейм А.А. Флора Кавказа. Баку: Аз. ФАН, 1939, т.1.401с.
- Гроссгейм А.А. Флора Кавказа. Баку: Аз. ФАН, 1962 т.6.378с.
- Дерувья и кустарники СССР.М.Л.: АН СССР, 1960 Т.5.543с.
- "Abşeronun ağac və kolları".Bakı: "Elm və təhsil", 2010.
- "Azərbaycan Dendroflorası IV cild": Bakı: "Elm"-2018.
İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]
- ↑ Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
- ↑ Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
