Baba Sadayoşi
| Baba Sadayoşi | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 1787 |
| Vəfat tarixi | 12 sentyabr 1822 |
Baba Sadayoşi (馬場貞由?, 1787 – 12 sentyabr 1822) – Edo dövründə yaşamış Yaponiya tərcüməçisi və ranqaku alimi. Sacuro (佐十郎?), Kokuri (穀里?) və Teyyu (貞由?) adlarından da istifadə etmişdir.[1][2] Yaponiyada vaksinasiyaya və Qərb metallurgiyasına dair ilk əsərlərin müəllifi olmuşdur.
Karyerası
[redaktə | mənbəni redaktə et]Baba Sadayoşi Şizuki Tadaonun şagirdi olmuş, holland dilini öyrənmiş və Yaponiyanın Naqasaki şəhərində yerləşən Tərcüməçilik Bürosunda işləmişdir.[2] 1808-ci ildə Edo şəhərinə dəvət olunaraq Astronomiya Bürosunun tərcüməçisi olmuşdur.[2] Decimadakı holland postunun rəhbəri Hendrik Doeffdən fransız dilini öyrənmiş və vaksinasiya haqqında məlumatlar əldə etmişdir.[3]
1811-ci ildə yaradılmış Barbar Kitablarının Tərcüməsi Ofisində işləməyə başlamış və buradakı ilk işi Vasili Qolovninin gəmisində tapılmış məktubları tərcümə etmək olmuşdur.[2] O, Ezo adasına gedərək Qolovnindən rus dili təlimi almışdır.[2] 1811–1839-cu illərdə nəşr olunmuş "Kosey şinpen" (azərb. "Sağlamlıq üçün yeni kompendium") əsərinin tərtibində iştirak etmişdir.[2]
Əsərləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]O, holland dilində bir neçə kitabın müəllifi olmuşdur.[1] Holland dili ilə yanaşı rus dilini də öyrənmiş, Mixail Lomonosovun şeirlərini rus dilindən yapon dilinə tərcümə etmişdir.[1] Vaksinasiyadan bəhs edən "Tonka hiketsu" (azərb. "Vaksinasiya ilə təbii çiçəyin qarşısını almaq") kitabını 1822-ci ildə rus dilindən tərcümə edərək yazmışdır.[1][4] Bu əsər Yaponiyada vaksinasiya metoduna dair ilk əsər olmuşdur. O, Vasili Qolovninin köməyi ilə rusca-yaponca lüğət tərtib etmiş,[5] eləcə də, onun qeydləri əsasında 1813-cü ildə "Roqo bunpo kihan" (azərb. "Rus qrammatikasının qaydaları") əsərini yazmışdır. Otsuki Qentakuya holland dilindən tibbi mətnlərin tərcüməsində kömək etmişdir.[6]
Baba 1810-cu illərdə Qərb metallurgiyası haqqında "Taysey şiçikin yakusetsu" əsərini yazmışdır.[4] Bu əsər Yaponiyada Qərb metallurgiyasına dair ilk əsər olsa da, ancaq 1854-cü ildə nəşr olunmuşdur.[4] Baba dəmiri bəşəriyyət üçün ən əhəmiyyətli metal hesab etmişdir.[4]
Şagirdləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Udaqava Yoan və Rinso Aoci onun şagirdləri olmuş, ondan holland dili dərsləri almışdırlar.[1][7] Udaqava onun təsiri altında "Roşioci on ko" (azərb. "Rus hərfləri və səsləri haqqında traktat") əsərini yazmışdır.[1] Babanın ölümündən sonra onun Tərcüməçilik Bürosundakı yerini Yoşio Çuciro tutmuşdur.[1]
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Doke, Tatsumasa. "Yoan Udagawa: A Pioneer Scientist of Early 19th Century Feudalistic Japan" (PDF). Japanese Studies in the History of Science (ingiliscə). 12. 1973: 99–120. 2021-10-17 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-10.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 Joby, Christopher. The Dutch Language in Japan (1600–1900) (ingiliscə). Brill. 2021. ISBN 978-90-04-43644-2. 2023-07-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 dekabr 2022.
- ↑ Barker, Thomas W. "The Vaccinators: Smallpox, Medical Knowledge, and the "Opening" of Japan". Journal of East Asian Studies (ingiliscə). 9 (2). may-avqust 2009: 325. doi:10.1017/S1598240800003039. İstifadə tarixi: 30 avqust 2024.
- ↑ 1 2 3 4 Iida, Kenichi. "Origin and development of iron and steel technology in Japan" (ingiliscə). 1980. 2022-01-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 dekabr 2022.
- ↑ Kodansha Encyclopedia of Japan (ingiliscə). III cild (G–I). Tokio: Kodansha. 1983. səh. 44. ISBN 0-87011-623-1. 2022-09-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 dekabr 2022.
- ↑ Kodansha Encyclopedia of Japan (ingiliscə). VI cild (Niju–Saka). Tokio: Kodansha. 1983. səh. 116. ISBN 0-87011-626-6. 2022-09-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 dekabr 2022.
- ↑ The Japan Biographical Encyclopedia & Who's Who (ingiliscə) (II). Tokio: Rengo Press. 1961. səh. 45. İstifadə tarixi: 10 dekabr 2022.