Binboğa dağları
| Binboğa dağları | |
|---|---|
 | |
| Yerləşməsi | |
| 38°19′16″ şm. e. 36°38′16″ ş. u. | |
| Ölkə | |
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Binboğa dağları— Aralıq dənizi regionundakı Mərkəzi Toros dağlarında yerləşən və 4-cü dövrdə əmələ gəlmiş dağlardır. Binboğa dağları Aralıq dənizi ilə Şərqi Anadolu bölgələri arasında yerləşir. Şərqdə Afşin düzü, qərbdə isə Dibək dağı yerləşir. Cənubdan Göksun çayı keçir. Böyük hissəsi Kahramanmaraş sərhədləri daxilində olan dağın qərb hissəsi Kayseri ərazisindədir. Əsasən əhəngdaşından ibarət olan dağın yamacları mailidir.[1]
Dağların qərb hissəsində Göksun və Sarıza bağlı Tavlaköy, Ördəkli, Dayoluk, Kəklikoluk kimi yaşayış məntəqələri, şərq hissəsində isə Afşinə bağlı Türkçayırı, Binboğa, Arıdaş kimi yaşayış məntəqələri var.
Coğrafi cəhətdən böyük bir hissəsi Aralıq dənizi regionuna düşən dağ silsiləsinin Afşin və Sarızdakı bəzi hissələri isə Şərqi Anadolu regionuna düşür.
Fiziki quruluş[redaktə | mənbəni redaktə et]
İşıq dağını da əhatə edən Binboğa dağlarının ən yüksək nöqtəsi 2957 metrdir. Dağlıq kütlə şimalda Hurman çayı, cənubda Göksun çayı, şərqdə Elbistan hövzəsi və qərbdə Sarız Suyu hövzələrini ayıran suayrıcı xətdir.[2] Mövsümi və daimi axınlar qırılmaların köməyi ilə dağı aşındırmış və hər tərəfdən zirvələrə qədər çatan vadilər yaratmışdır. Bu vadilər zirvələrə çatmağı asanlaşdırır.
Bitki və heyvanlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
Anadolu Diaqonalı üzərindəki dağlarda həm İran-Turan, həm də Aralıq dənizi bitki zonası növlərinə rast gəlinir. 967 bitki növü müəyyən edilmişdir. Bitki növlərinin 38%-i İran-Turan, 11%-i Aralıq dənizi, 1,5%-i isə Avropa-Sibir bitki bölgəsinə aiddir. 2000 m hündürlükdən sonra endemiklik nisbəti yüksək olur. Dağda az miqdarda palıd və ardıc meşəsi qalıqları var. Bitki örtüyü süd emalı üçün yaylağa gedənlər tərəfindən məhv edilib. Yayla ərazilərinin bitki örtüyü dağ çəmənlikləri və antropogen çöllərdir.[2]
Dağın yayla sahələrində görülən antropogen çöl bölgəsində görülən əsas bitkilər bunlardır: asfodel, bənövşəyi gəvən, sarmaşıq, adi boymadərən, kəklikotu, turnefor qundeliyası, mürəkkəbçiçəklilər, gəvən, tıs-tıs, yovşan, yonca, dərman sürvəsi, sığırquyruğu, günəbaxanvari güləvər, südləyən, sünbülçiçəyi və zəfəran.
Dağ çəmənlik zonasında; tayaotu, qaymaqçiçəyi tıs-tıs, festuca, çobanyastığı, dağ soğanı, sığırquyruğu və ətirşah növlərinə rast gəlinir.[2]
Yaylaqçılıq[redaktə | mənbəni redaktə et]
Binboğa dağlarında yarımköçəri heyvandarlıqla bağlı heyvandarlıq işləri ilə məşğul olurlar. Yayın əvvəlində sürüləri ilə yaylağa gedən kəndlilər sentyabrın ortalarında qayıdırlar. Yaylaqlar 1850 m ilə 2400 m yüksəklik arasında yerləşir.[2]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Binboğa Dağları". dogadernegi.org. 13 Temmuz 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 Şubat 2020.
- ↑ 1 2 3 4 "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2020-02-28 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2023-12-15. (#first_missing_last); (#first_missing_last)