Braziliya–Türkiyə münasibətləri
| Türkiyə—Braziliya münasibətləri | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
|
|||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Türkiyə—Braziliya münasibətləri — Türkiyə və Braziliya arasında iki tərəfli diplomatik münasibətlər. Ölkələrin hər ikisi Ümumdünya Ticarət Təşkilatının üzvüdür[1].
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Braziliya İmperiyası Amerikada (ABŞ-dən sonra) Osmanlı İmperiyası ilə müqavilə imzalayan ikinci dövlət olur. 5 fevral 1858-ci ildə ölkələr on bir maddədən ibarət olan və Osmanlının digər xristian güclərinə təslim olma anlaşmasına bənzər Ticarət və Dənizçilik Müqaviləsini imzaladılar[2]. Bundan sonra Braziliya Osmanlı İmperiyasında dörd konsulluq açır: Qahirə, Yaffa, Tir və Tanta. Osmanlıların Braziliyada iki konsulluğu var idi: Rio-de-Janeiro və San-Paulo. 1909-cu ildən sonra Braziliya İstanbul və Beyrutda da konsulluqlar qurmağa çalışır. Lakin Osmanlı buna imkan vermir. Ölkələr arasında əməkdaşlığın inkişafı nəticəsində, əsasən Suriyadan olan 100 mindən çox Osmanlı vətəndaşı qəhvə əkinləri sahəsində işləmək üçün Braziliyaya mühacirət edir. XIX əsrin sonlarından bəri Braziliyada Osmanlı İmperiyasından gələn mühacirlər üçün ərəb dilində iyirmi qəzet çıxır. Bir qayda olaraq, ölkələr arasındakı münasibətlərə təzyiq göstərən Osmanlı əleyhinə bir redaksiya mövqeyi tutulur[3].
1926-cı ildə Braziliya Türkiyəni rəsmən tanıyır və 8 sentyabr 1927-ci ildə yeni bir dostluq müqaviləsi imzalayır. 1930-cu ildə ölkələr bir-birlərinin paytaxtlarında səfirlik açır. 1933-cü ildə iki ölkə arasında ticarət müqaviləsi imzalanır[4].
2003-cü ildə Türkiyə Müdafiə Naziri Vecdi Gönül Braziliyaya rəsmi bir ziyarət edir və burada Braziliya Müdafiə naziri Xose Vieqas Filho ilə danışıqlar aparır. 14 avqust 2003-cü il tarixində tərəflər müdafiə məsələlərində yalnız 2007-ci ildə qüvvəyə minən əməkdaşlıq haqqında bir müqavilə imzalayır. 2006-cı ildə Türkiyənin Xarici İşlər Naziri Abdullah Gül Braziliyaya rəsmi səfər edir. 2009-cu ildə Braziliya Prezidenti Luis İnasio Lula da Silva Türkiyəyə rəsmi səfər edir[5].
2010-cu ilin may ayında Braziliya və Türkiyə İranla nüvə proqramı ilə bağlı diplomatik böhranın qismən həllinə yönəlmiş üçtərəfli bir müqavilə imzaladılar[6]. 2012-ci ildə Türkiyənin Müdafiə Naziri İsmət Yıldız Braziliyaya gəlir və burada Braziliya Müdafiə Naziri Selsu Amorim ilə görüşür. Tərəflər hərbi texnika istehsalı məsələsini müzakirə edir. Səfər zamanı hərbi sahədə təcrübə mübadiləsinə dair müqavilə imzalanır.
2015-ci ilin iyununda Braziliya Erməni Soyqırımını tanıdıqdan sonra ölkələr arasındakı münasibətlər gərginləşir[7] və Türkiyə qısa müddət sonra səfirini Braziliyadan geri çağırır[8].
Diplomatik nümayəndəliklər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Braziliya Ankarada diplomatik nümayəndəliyə sahibdir[9].
- Türkiyənin Braziliada səfirliyi və San-Pauloda baş konsulluğu var[10].
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Members and Observers". World Trade Organization. 2009-12-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-11-24.
- ↑ Edward A. Van Dyck, Capitulations of the Ottoman Empire Since the Year 1150, Part 1 (Washington, D.C.: Government Printing Office, 1881), p. 23.
- ↑ the abstract. (Archive)
- ↑ Önsoy, Murat. "Latin America-Turkey Relations: Reaching Out to Distant Shores of the Western Hemisphere" (Chapter 12). In: Ercan, Pınar Gözen (editor) (Haceteppe University). Turkish Foreign Policy: International Relations, Legality and Global Reach. Springer Science+Business Media, April 7, 2017. ISBN 3319504517, 9783319504513. Start: p. 237 Arxivləşdirilib 2021-07-09 at the Wayback Machine. CITED: p. 245 Arxivləşdirilib 2021-07-09 at the Wayback Machine.
- ↑ "Brazil-Turkey Relations - a role theoretical analysis of emerging powers" (PDF). 2020-07-10 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2021-07-04.
- ↑ Javedanfar, Meir. "What the Iran Deal is Missing". The Diplomat. 2010-05-18. 2012-11-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-11-24.
- ↑ "Federal Senate of Brazil Recognizes Armenian Genocide". 2015-07-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-04.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2015-10-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-04.
- ↑ "Embassy of Brazil in Ankara". Ministry of External Relations (Brazil). 2011-06-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-11-23.
- ↑ "Embaixada da Republica da Turquia". 2012-05-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-11-24.