Cemrə
Cemrə — Yaz başlanğıcında yeddi gün ara ilə əvvəl hava, su və torpaqda meydana gəldiyi sanılan istilik artımı. Ərəbcə olan söz kor vəziyyətində atəş mənasını verər. Türk və altay xalq mədəniyyətində və mifologiyasında İmrə (İmere və ya Əmrə) adı verilən cinin səbəb olduğuna inanılar. Yazda görünüb titrək işıqlar saçaraq göyə yüksəlir. Sonra buzların üzərinə düşərək onları əridir. Oradan da yerə girər. Bundan sonra istilənmiş torpaqdan buxar yüksələr. İmrə baharın gəlişini təmsil edir. Bulgarlarda Zemirə olaraq iştirak edər. Anadolu Türkcəsində, Ərəbcədən gəlmə Cemrə sözcüyünün əslində bu adın bənzətmə ilə dəyişmiş halı olduğu deyilə bilər. İlk Cemrə 20 Fevralda havaya və yeddi gün ara ilə də suya və torpağa düşər. Zemrə isə Qumuq Türkcəsində nəm, buxar kimi mənalara gəlir. "Əmir" isə sis, duman, bulud mənalarını daşıyır. Məşhur təsəvvüf ozanı Yunus Əmrə və şeyxi Tapdıq Əmrənin adları da bu mövzuda maraqlı bir xüsusiyyət daşıyar. Təsəvvüfdəki kor və atəş anlayışlarının məcazi mənaları vardır. Təmizlənməyi və yenidən doğuşu təmsil edən atəş eşq anlayışının yakıcılığıyla də yaxından əlaqədardır.
Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) (türk.)