Eduard Elyan

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Eduard Elyan
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi
Doğum yeri Bakı, Azərbaycan SSR, ZSFSR, SSRİ
Vəfat tarixi (82 yaşında)
Vəfat yeri Rostov-na-Don, Rusiya Federasiyası
Vətəndaşlığı
Hərbi fəaliyyəti
Mənsubiyyəti Rusiya Rusiya
Qoşun növü Aviasiya
Xidmət illəri 1983-cü ilə qədər
Rütbəsi SSRİ HHQ-nin polkovniki
Döyüşlər
Təltifləri Sovet İttifaqı Qəhrəmanı — 1971
"Lenin" ordeni — 1971 "Qırmızı bayraq" ordeni — 1964 "Qırmızı ulduz" ordeni — 1957 SSRİ-nin əməkdar təyyarəçi-yoxlayıcı

Eduar Vaqanoviç Elyan (20 avqust 1926-cı il, Bakı, Azərbaycan SSR, ZSFSR, SSRİ —  6 aprel 2009-cu il, Rostov) — Tupolev konstruktor bürosunun təyyarəçi-yoxlayıcısı. SSRİ-nin əməkdar təyyarəçi-yoxlayıcısı (1967), Sovet İttifaqı Qəhrəmanı (1971), polkovnik.

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1926-cı il avqustun 20-də Bakı şəhərində anadan olmuşdur. Ermənidi. 1938—1944-cü illərdə o, Moskva, Sverdlovsk və Norilskdə yaşamışdır. 1944-cü ildə Sverdlovsk Hərbi Hava Qüvvələrinin xüsusi məktəbini bitirmişdir.

1944-cü ilin iyun ayından orduya qoşulmuşdur. 1944-cü ildə Buquruslan şəhərində 9-cu hərbi aviasiya məktəbini bitirmişdir. 1948-ci ildə isə təyyarəçilərin Borisqlebsk hərbi aviasiya məktəbini. 1951-ci ilə qədər orada təyyarəçi-instruktor idi. 1953-cü ildə Təyyarəçi-sınaqçı məktəbini, 1960-cı ildə isə Moskva aviasiya institutunun Jukov filialının axşam şöbəsini bitirdi.

1953—1958-ci illərdə Jukovski şəhərində Təyyarəçi-tədqiqatçı institunun təyyarəçi-sınaqçısı olmuşdur. Oleq Antonov, Sergey İlyuşin, Anastas Mikoyan, Pavel Suxoy, Andrey Tupolev, Aleksandr Yakovlev və s. aviasiya konstruktorların təyyarələrin hazır olmasında və təhvil verirlməsində iştirak etmişdir, hərəkətverici qurğuların və "СИ-1" ilk sovet yüksəklik təyyarə skafandrın uçuş sınaqlarında öz töhfəsini vermişdir.[1][2] 1958—1960-cı illərdə Pavel Osipoviç Suxoyun adına təcrübə-konstruktor bürosunun təyyarəçi-sınaqçısı idi. С-1 möhkəmliyi üzərində sınaqdan keçirmişdir; Т-3, ПТ-8, Т-49, Т-5, П-1, Су-7 səsdən surətli qırıcıların sınaqdan keçirməsində iştirak etmişdir.

1960—1982-cı illərdə Tupolev konstruktor bürosunun təyyarəçi-sınaqçısı idi. Dünyanın ilk səsdən surətli sərnişin təyyarəsi ТУ-144-ü göyə qaldıraraq, sınaqdan keçirmişdi. Bombardmançı Ту-22, Ту-124, Ту-134 və Ту-154 sərnişin təyyarələrin sınaqlarında və onların modifikasiyalarında iştirak etmişdir.

Yeni aviasiya texnikasının Sınaq zamanı göstərdikləri şücaət və qəhrəmanlığa görə SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 1971-ci il 26 aprel tarixli Fərmanı İlə polkovnik Eduar Vaqanoviç Elyana Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adı verildi, həmçinin Lenin ordeni və "Qızıl Ulduz" medalı təqdim olundu (№ 11395).

1982-ci ildən polkovnik Elyan ehtiyatda saxlanıldı. 1996-cı ilədək Anastas İvanoviç Mikoyan adına konstruktor bürosunda mühəndis işləyirdi.

Moskva vilayətinin Jukovski şəhərində, sonra Moskvada yaşamışdır, həyatının son illərini Rostov şəhərində keçirtdi.

6 aprel 2009-cu ildə.Rostov-na-Don şəhərində vəfat etdi. Şimal Qəbiristanlığının qəhrəmanlar xiyabanında dəfn olunub.

Mükafatlar və adlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Digər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Oleq Antonov, Sergey İlyuşin, Anastas Mikoyan, Pavel Suxoy, Andrey Tupolev, Aleksandr Yakovlev və s. aviasiya konstruktorların təyyarələrin hazır olmasında və təhvil verirlməsində iştirak etmişdir;
  • Dünyanın ilk səsdən surətli sərnişin təyyarəsi ТУ-144-ü göyə qaldıraraq, sınaqdan keçirmişdi. Bombardmançı Ту-22, Ту-124, Ту-134 və Ту-154 sərnişin təyyarələrinin sınaqlarında və onların modifikasiyalarında iştirak etmişdir;
  • 90 növ təyyarə və helikopter idarə etməyinə yiyələnmişdir

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Елян Эдуард Ваганович — aircraft.ru[ölü keçid].(rusca)
  2. ↑  Елян Эдуард Ваганович — Биография.ру Arxivləşdirilib 2023-07-08 at the Wayback Machine. (rusca)
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Eduard_Elyan&oldid=7108998"