Eqikxal
| Eqikxal | |
|---|---|
 | |
| 42°49′20″ şm. e. 44°55′35″ ş. u. | |
| Ölkə |
 Rusiyaİnquşetiya |
| Tabesində | Quli |
| Rayon | Ceyrax rayonu |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 1250 m |
| Saat qurşağı | [[UTCUTC+03:00]] |
| Əhalisi | |
| Milli tərkibi | inquşlar |
| Rəsmi dillər | rus dili, inquş dili |
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Poçt indeksi | 386430 |
|
| |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
.svg)
Eqikxal — İnquşetiyada qədim şəhər.[1][2] Şəhər Ceyrax rayonunda yerləşir. İndi tərk edilmiş ərazi, inzibati cəhətdən Quli kənd yaşayış məntəqəsinə daxil edilmişdir.[3][3].
Qədim şəhərin ərazisində bir çox tarixi obyektlərlə təmsil olunan “Eqikxal” memarlıq kompleksi var ki, buraya: qala tipli qədim siklop tikililəri, beş müdafiə qalası, altı kiçik müdafiə qalası və əlli yaşayış qalası dxildir. Burada həmçinin çoxlu sayda müxtəlif tipli qəbir abidələri (106 qəbir, 1 məqbərə) və 3 ziyarətgah da var. Hazırda İnquş memarlığının bu obyektləri və şəhərin bütün ərazisi Ceyrax-Assa Dövlət Tarix-Memarlıq və Təbiət Muzey-Qoruğuna daxildir və dövlətin mühafizəsi altındadır. İnquş soyunun nümayəndələri: Auşevlər, Boqatırevlər, Ujaxovlar, Qazdiyevlər, Tanqiyevlərin kökü Eqikxala çatır.
Coğrafiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Şəhər mərkəzi Ceyraxdan şimal-şərqdə yerləşir. Ən yaxın yaşayış məntəqələri: şimal-şərqdə - Leymi kəndi, cənub-qərbdə - Quli kəndidir.
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qədim yaşayış məskəninin ərazisində Kür-Araz mədəniyyəti tayfaları “Eqikxal məzarlığı” kimi məşhur məzarlıq abidələri qoyub getmişlər. O, yaşayış məntəqəsinin qərbində (Tarqim hövzəsi, Qayalı silsilənin cənub yamaclarında) yerləşir və eramızdan əvvəl III minilliyin sonlarına aid edilir. Qəbiristanlıq 1988-ci ildə B.M.Xaşaqulqov tərəfindən aşkar edilmiş və tədqiq edilmişdir.[4]
Həmçinin Eqikxal ərazisində eramızdan əvvəl II-I minilliklərə aid meqalit siklop tikililərinin qalıqları aşkar edilmişdir.[1]
Çeçenlərin və inquşların deportasiyasına qədər abidəyə yaxın kəndlərdən ən böyüyü olan Eqikxalda inquşlar yaşayırdılar. İndi onun dolama küçələri boyunca yüzlərlə tikililəri ancaq turistlər və vaxtı ilə burda yaşamış şəxslərin qohumları ziyarət edirlər. Hündürlüyü 27 metr olan yeganə sağ qalmış döyüş qülləsinin boşluğunun altında qolları və ayaqları uzadılmış nəhəng bir insan təsviri var. Bu səbəbdən tarixi abidə arxeoloqların daim baş çəkdiyi məskənlərdəndir. Bölgənin sərhəd zonası olduğu üçün burda sərhəd xidmətinin postları mövcuddur. Turist səfərləri, ziyarətlər yalnız xüsusi razılıqla mümkündür.[5]
2012-ci ildən etibarən hər il Eqikxalda qarışıq döyüş növləri üzrə “Dağlarda döyüş” beynəlxalq turniri keçirilir. Daha sonra turnir Tarqim kəndində keçirilməyə başlandı.
Qəsəbə ilə əlaqəli insanlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
1993-cü ildə vəfat edən inquş yazıçısı İdris Bazorkin Eqikxalda dəfn edilib.
Qalereya[redaktə | mənbəni redaktə et]
-
Qala kompleksi -
Qala kompleksi -
Eqikxaladakı sütun formalı ziyarətgah -
Qala kompleksi
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ 1 2 Чахкиев Д.Ю., 2003
- ↑ Умалат Гадиев. Край башен и легенд — Горная Ингушетия // «Discours» (rus). 2016-11-08 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ 1 2 "Закон Республики Ингушетия от 23 февраля 2009 года № 5-РЗ «Об установлении границ муниципальных образований Республики Ингушетия и наделении их статусом сельского поселения, муниципального района и городского округа»". 2017-02-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-02-22.
- ↑ Ростунов В. Л., Хашегульгов Б. М. Датировка куро-араксских погребений Эгикальского могильника // Тезисы докладов на конференции Археология на новостройках Северного Кавказа. Грозный, 1991. С. 59-63
- ↑ "Таргим, Эгикал и Хамхи". 2022-02-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-31.
Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Чахкиев Д.Ю. Древности Горной Ингушетии. 1. Назрань. 2003.