Eysay
| Eysay | |
|---|---|
| yap. 栄西 | |
 | |
| Doğum tarixi | 27 may 1141 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 2 iyul 1215 (74 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Dəfn yeri | |
| Vətəndaşlığı | |
| Fəaliyyəti | bhikşu |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Eysay (栄西?, 27 may 1141, Kaya rayonu[d] – 2 iyul 1215, Kennin məbədi[d]) – yapon buddist keşişi. Zed buddizminin Rinzay sektasını Yaponiyaya gətirmişdir və onun sayəsində Zen buddizmin müstəqil məktəbi kimi tanınmışdır. Eysay Yaponiyada çayçılığı populyarlaşdıran şəxs kimi də tanınır.
Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Zen buddizmi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yaponiyada "kokuşi" (milli müəllim) titulu ilə tanınan Eysay Okayama bölgəsində yaşayan Şinto rahiblərinin ailəsində anadan olmuşdur.[2] Dövrün bir çox rahibi kimi o da Hiei dağında yerləşən Tenday mərkəzində təhsil almışdır.[2] 1168-ci ildə ilk dəfə Çinə səyahət edərək Zen mərkəzlərini ziyarət etmişdir.[2] Gördüklərindən təsirlənən Eysay Zen sektasının Yaponiyada buddizm inancına canlanma gətirəcəyini düşünmüşdür.[2] 1187-ci ildə qitəyə səyahət edərək buddizmin Hindistandakı köklərini araşdırmaq istəmiş, lakin ona Çin sərhədlərini keçməyə icazə verilməmişdir.[2] 1191-ci ilə kimi Çində qalaraq orda buddizmin Rinzay sektasını öyrənmişdir.[2] Yaponiyaya qayıtdıqdan sonra Kyuşu adasında ilk Rinzay məbədi olan Şofuku məbədini tikdirmişdir.[2] Eysay Zen buddizminin digər buddizm təlimlərindən üstün olduğunu elan etməsi Tenday rahiblərinin xoşuna gəlməmiş və onlar yeni sektanı qanunsuz hesab etmişdilər.[2] Lakin şoqun Minamoto Yoriie onu qorumuş və 1202-ci ildə Eysaya Kiotada yerləşən Kennin məbədinin idarəetməsi verilmişdir.[2] Sayço və qismən Niçiren kimi Eysay da bu buddizmi milli rifahla əlaqələndirmiş və "Ölkəni qorumaq üçün Zenin təbliği" (興禅護国論, Kozen qokokuron?) adlı traktatla yaymışdır.[3] Lakin Eysay tez-tez Tenday və Şinqon sektaları ilə üzləşməli olmuşdur.[3] Eysay həmin sektalarla əldə etdiyi razılaşmalar əsasında Kennin məbədini qismən Zen məbədinə çevirmiş, Tenday və Şinqon sektalarının ibadəti üçün də yerlər ayırmışdır.[3] Ölümündən öncə hökumətin sifarişi Kamakurada ölkənin üçüncü Zen məbədi olan Cufuku məbədini tikdirmişdir və hərbi zümrənin Zenlə yaxın münasibəti bu dövrdən başlamışdır.[3]
Çay[redaktə | mənbəni redaktə et]
Çay ilk dəfə 800-ci ildə buddist keşişlər tərəfindən Çindən Yaponiyaya gətirilsə də, Eysayın dövrünə qədər Yaponiyada çayçılıq geniş yayılmamışdı.[3] 1191-ci ildə Çindən qayıdan Eysay özü ilə gətirdiyi çay toxumlarını Kiotoda əkmişdir.[3] 1214-cü ildə yazdığı "Sağlam və uzunömürlü olmaq üçün çay içmək" (Kissa Yocoki) əsərində çayın əhəmiyyətindən söhbət açmışdır.[3] Çay Zen mediasiyası üçün əhəmiyyətli əlavə idi, çünki yuxululuğa qarşı kömək edirdi.[3]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Encyclopedia of World Biography (5-ci cild) (ingiliscə). Gale. 1998. ISBN 0-7876-2545-0. (#accessdate_missing_url)