Hepatit

Vikipediya, azad ensiklopediya
Jump to navigation Jump to search
Hepatit
Alkoqol hepatiti ilə yoluxmuş qaraciyər hüceyrəsinin mikrofotoqrafiyası
Alkoqol hepatiti ilə yoluxmuş qaraciyər hüceyrəsinin mikrofotoqrafiyası
XBT-10 K75.9
XBT-10-KM K73.9
XBT-9 573.3
XBT-9-KM 570[1][2], 571.4[1][2], 571.40[1][2], 571.41[1][2]
DiseasesDB 20061
MedlinePlus 001154
MeSH D006505
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Hepatit (yun. ἡπατῖτις yun. ἥπαρ, "qaraciyər") – olduqca yoluxucudur. Sağlam insana bu xəstəliyi daşıyan bir insanla eyni qida və ya su istifadəsi səbəbi ilə yoluxar.

Əlamətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Ürək bulanması, qusma, ishal,
  • Şiddətli iştahsızlıq,
  • Mədə – bağırsaq şikayətləri,
  • Qarnın üst bölgəsində ağrı,
  • Yorğunluq.

Tək Hepatit – A-da 38 C yüksək temperaturla yanaşı (influenzadakı kimi) oynaq ağrıları da əmələ gəlir. Temperatur, ümumiyyətlə sarılığın ilk bir neçə günündə normala dönər.

Virual Hepatitlərdəki ən tipik ifadə olunan:

  • Göz ağının, dəri və mukoz membranların saralması,
  • Sidiyin rənginin tündləşməsi,
  • Nəcisin rənginin açılmasıdır. Xəstəliyin başlanğıcından 2 – 3 həftə sonra nəcisin rəngi normala dönər. Bir və ya iki həftə sonra qaraciyər böyüyə bilər və sarılıq görülə bilər.[3]

Yoluxma səbəbləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Virus bədənə ümumiyyətlə ağız yoluyla, xüsusilə yemək və içkilərlə girər. Bu vəziyyət, şəxslərin tualetə getdikdən sonra əllərini yumaması və çirkli əlləriylə sağlam şəxslərin yeməklərinə toxunması ilə də meydana gələr. Hepatit virusuyla yoluxmuş suların içilməsi, bu sulardan çıxarılan buzların istifadə edilməsi ən böyük yoluxma mənbəyidir. Ölkəmizdə, kəndlərdə tualetlər ümumiyyətlə çöldədir və meyvə-tərəvəzlərin yetişdirildiyi yerlərə yaxındır. Gübrə olaraq torpağa axıdılan Hepatit-A virusu ilə yoluxmuş suvarma suları, çiy yeyilən kahı, cəfəri, təzə soğan, və başqa bu kimi yaşıllıqlara və tərəvəzlərə bulaşmaqda və bu çirkli yaşıllıqların kifayət qədər təmizlənə bilməməsi də böyük yoluxmalara səbəb olmaqdadır. Müşahidələrə görə bütün restoranlarda hazırlanan salatların tərəvəzləri və guya yuyunmuş olaraq gətirilən kahı-cəfəri və başqa göyərtilər əlbəttə ki, bir ləyən və ya vedrədəki suya batırılıb çıxarılmaqla təmiz olması mümkün olmadığı halda (!) süfrələrimizə gətirilməkdədir. İfrağatla çirklənən sulardan toplanan göyərtilər, tərəvəzlər və qabıqlı dəniz məhsullarının yeyilməsi, xüsusilə payız və qış aylarında epidemiyalara səbəb olmaqdadır. Hepatit A xəstəliyi keçirən adam ilə yaxın təmas və cinsi əlaqə də xəstəliyin yayılmasına səbəb olur.

Xəstəlikdən qorunma tədbirləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xalqın fərdi gigiyena, əllərin tez-tez yuyunması, və tullantıların sağlam uzaqlaşdırılması qaydaların riayət etməsi:[4]

  • Sağlam içmə və istifadə etmə suyunun təmini ilə,
  • Kafi kanalizasiya sistemlərinin təmiri,
  • Yoluxma ehtimalı olan qidanların kifayət qədər yuyunması və bişirilməsiylə,
  • Bakterioloji idarə olunmayan içmə sularının qaynadılmasıyla,
  • Uşaq bağçalarında işləyən personala və yaşayanlara lazımlı təhsilin verilməsilə xəs- təliyin qarşısı alına bilər.

Gigiyena və sağlamlıq qaydalarına riayət etmək, yoluxma riskini azalda bilər ancaq tamamilə maneə törədə bilməz.

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 3 4 Disease Ontology (ing.). 2016.
  2. ↑ 1 2 3 4 Monarch Disease Ontology release 2018-06-29sonu. 2018-06-29 2018.
  3. ↑ "Hepatit xəstəliyi". 2011-05-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-05-27.
  4. ↑ "Hepatitdən qorunma yolları". 2019-09-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-04-29.

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Hepatit&oldid=6622726"