Hindistan–Özbəkistan münasibətləri
Hindistan-Özbəkistan münasibətləri — Hindistan Respublikası və Özbəkistan Respublikası arasındakı beynəlxalq münasibətlərdir. Hindistanın Özbəkistan Respublikasının paytaxtı Daşkənd şəhərində səfirliyi, Özbəkistanın isə Hindistan Respublikasının paytaxtı Yeni Dehli şəhərində səfirliyi vardır.
Arxa plan[redaktə | mənbəni redaktə et]
Hindistan Sovet İttifaqı dövründə Özbəkistan Sovet Sosialist Respublikası ilə sıx əlaqədə idi. Hindistan liderləri tez-tez Daşkənddə və digər özbək şəhərlərində olurdular.
Baş nazir Lal Bahadur Şastri Pakistanla Daşkənd bəyanatını imzaladıqdan sonra 1966-cı il yanvarın 11-də Daşkənddə vəfat etdi. 1991-ci ilin avqustunda, SSRİ-nin dağılmasına səbəb olan hadisələr görünəndə Özbəkistan prezidenti İslam Kərimov Hindistana səfər etmişdir.
Siyasi münasibətlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Hindistanın Daşkənddəki Baş Konsulluğu 7 aprel 1987-ci ildə açılmışdır. Özbəkistan müstəqillik qazandıqdan sonra, 18 mart 1992-ci ildə diplomatik və konsulluq məsələlərinə dair protokol imzalanmışdır. Həmçinin 18 mart 1992-ci ildə Baş konsulluq səfirliyə yüksəldilmişdir.[1]
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Hər iki ölkənin Fars, Hind və Buddist imperiyalarının bir hissəsi olan İpək Yolu üzərində bir çox tarixi əlaqələri var. Bölgəni əvvəllər Monqolustana və ondan kənarlara səyahət edən Hind krallar idarə edirdi.
Hindistanın ilk baş naziri Cəvahirləl Nehru, 1955-ci il 7-23 iyun tarixlərində Sovet İttifaqına dövlət səfəri zamanı Daşkənd və Səmərqənddə olmuşdu. 6-12 sentyabr 1961-ci ildə dövlət səfəri zamanı yenidən Daşkəndə səfər etmişdir.[2][3] Bundan əlavə, Daşkənd, Hindistanın Baş naziri Lal Bahadur Şastri ilə Pakistan prezidenti Məhəmməd Eyyub Xan arasında 1966-cı ilin yanvar ayında tarixi bir görüş yeri olmuşdur. Amerika və SSRİ-nin Daşkənddəki təzyiqləri altında Birləşmiş Millətlər Təşkilatının konfransı ilə Hindistan Pakistanın fəth etdiyi bölgə və 1949-cu ildə Kəşmirdə atəşkəs əldə edildi. Hindistan-Pakistan müharibəsini sona çatdırmağa məcbur etdi. Baş nazir Şastri Daşkənd Müqaviləsi imzalandıqdan bir gün sonra gecə saat 2-də Daşkənddə infarkt səbəbindən öldü, amma insanlar ölümün arxasında bir sui-qəsd olduğunu iddia etdilər. Şastri Hindistanın xaricdə ölən ilk baş naziri olmuşdur.[4]
Hökumət ziyarətlərinin qrafiki[redaktə | mənbəni redaktə et]
- P. V. Narasimha Rao 23-25 may 1993-cü ildə Özbəkistana səfər edən ilk Hindistan Baş naziri oldu.[5]
- Baş nazir Manmohan Sinqh 25-26 aprel 2006-cı ildə Özbəkistana səfər etmişdir.
- Özbəkistan prezidenti İslam Kərimov, Hindistanı; 1991, 1994, 2000, 2005 və may 2011-ci illər də daxil olmaqla bir neçə dəfə ziyarət etmişdir.
- Baş nazir Narendra Modi 2015-ci ilin iyulunda Özbəkistana səfər etmişdir.[6]
- Kərimovdan sonra prezident olan Şavkat Mirziyayev 2018-ci ilin payızında və 2019-cu ilin yanvarında Yeni Dehlidə olmuşdur.[7]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Bilateral Relations : India-Uzbekistan Relations". eoi.gov.in. 2014-06-14 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 iyun 2020.
- ↑ Sahai, Shrinath. The Delhi Declaration, Cardinal of Indo-Soviet Relations: A Bibliographical Study. 1990. səh. 320. ISBN 9788170992264.
- ↑ "Nehru's Soviet sojourn". thehindu.com. 29 iyun 2020 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "Was Mr Shastri murdered". bbc.co.uk. 30 avqust 2009 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 iyun 2020.
- ↑ "Annual Report 1993-94". mealib.nic.in. 3 May 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 iyun 2020.
- ↑ "India, Uzbekistan ink pacts to boost cooperation"". thehindu.com. 10 sentyabr 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 iyun 2020.
- ↑ "President Kovind accords ceremonial welcome to Uzbekistan President Shavkat Mirziyoyev". 1 oktyabr 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 iyun 2020.