Hindistan–Rusiya münasibətləri

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Hindistan–Rusiya münasibətləri
Hindistan və Rusiya
 Hindistan  Rusiya
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Hindistan–Rusiya münasibətləri (rus. Российско-индийские отношения hind. भारत-रूस सम्बन्ध) — Hindistan Respublikası və Rusiya Federasiyası arasındakı mövcud ikitərəfli münasibətlər.

Soyuq müharibə dövründə Hindistan və SSRİ arasında güclü strateji, hərbi, iqtisadi və diplomatik əlaqələr qurulmuşdur. Soyuq müharibə başa çatdıqdan sonra Hindistan Qərb dövlətləri ilə əlaqələrini inkişaf etdirmişdir. Buna baxmayaraq, SSRİ-nin dağılmasından sonra Rusiya ilə Hindistan arasında olan yaxın münasibətlər daha da inkişaf etmişdir.

Hindistanla Rusiya arasındakı strateji tərəfdaşlıq beş sahəni əhatə edir. Bunlar siyasət, müdafiə, nüvə energetikası, terrorizmə qarşı mübarizə və kosmik fəza sahələridir.[1] Növbəti illərdə altıncı sahə olaraq iqtisadi münasibətlərin də bu siyahıya əlavə ediləcəyi gözlənilir. Belə ki, 2025-ci ilə qədər tərəflər arasındakı ticarət dövriyyəsinin 30 milyard ABŞ dolları həcmində olacağı gözlənilir.[2][3] Bu hədəfi asanlaşdırmaq məqsədilə hər iki tərəf azad ticarət barədə müqavilə hazırlamağa çalışır.[4][5][6] İki ölkə arasındakı ticarət həcmi 2012-ci ildə 24% artım göstərmişdir.[6]

Hər iki dövlət bir çox beynəlxalq təşkilatın üzvüdür və bu təşkilatlarda daima milli maraqlarına uyğun şəkildə bir-birlərinə dəstək olmuşlar. Bu cür vacib təşkilatlara BMT, BRICS, G20 və Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı aiddir.[7] Rusiya Hindistanın BMT Təhlükəsizlik Şurasında daimi üzv olmasını dəstəkləyir.[8] Bunlara əlavə olaraq, Rusiya tərəfi Hindistanın qurucu üzv olduğu Cənubi Asiya Regional Əməkdaşlıq Birliyinə müşahidəçi üzv qismində qoşulmağa da maraq göstərir.[9]

Hindistan Rusiya müdafiə sənayesi üçün ikinci böyük bazar hesab olunur. 2004-cü ildə Hindistan Silahlı Qüvvələrinin təchizatının 70%-i Rusiyadan idxal olunmuş hərbi təyinatlı məhsullardan ibarət olmuşdur.[10]

Hindistanın Moskva şəhərində səfirliyi və Sankt-Peterburq və Vladivostok şəhərlərində isə konsulluğu fəaliyyət göstərir. Rusiyanın isə Yeni Dehli şəhərində səfirliyi və dörd başqa şəhərdə (Çennai, Heydərabad, Kəlküttə və Mumbay) konsulluğu fəaliyyət göstərir.

Sovet İttifaqı və Hindistan

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Hindistan və Sovet İttifaqı arasındakı səmimi münasibətlərin əsası 1950-ci illərdə qoyulmuşdur. Bu əlaqələr 1955-ci ilin iyun ayında Hindistan Baş Naziri Cəvahirləl Nehrunun SSRİ-yə səfəri və ardınca Nikita Xruşşovun ilin sonlarında qarşı tərəfə səfəri ilə yeni mərhələyə qədəm qoymuşdur. Xruşşov Hindistanda səfərdə olduğu müddətdə SSRİ-nin Hindistanın ərazi bütövlüyünü dəstəklədiyini, həmçinin Kəşmir və Qoa kimi mübahisəli ərazilərin Hindistana məxsus olduğunu bildirmişdir.

SSRİ-nin Hindistanla getdikcə daha yaxşı əlaqələr qurması Çin Xalq Respublikası ilə Sovet dövləti arasındakı münasibətlərə mənfi təsir göstərirdi. Çin tərəfinin etirazlarına baxmayaraq, SSRİ 1959-cu ildə Hindistanla Çin arasında baş vermiş sərhəd toqquşmaları zamanı və 1962-ci ildə tərəflər arasında baş vermiş müharibə ərzində neytral mövqe sərgiləmişdir. Xruşşovun hakimiyyəti dövründə Sovet İttifaqı Hindistana həm iqtisadi, həm də hərbi sahələrdə yardım etmişdir. SSRİ 1962-ci ildə MiQ-21 döyüş təyyarəsinin Hindistanda istehsal edilməsi məqsədilə bu ölkəyə texnologiya transferi həyata keçirmişdir.[11]

1971-ci ildə SSRİ ilə Hindistan arasında dostluq və tərəfdaşlıq barədə saziş imzalanmışdır.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Top Indian diplomat explains Russia's importance to India: Russia & India Report
  2. ↑ "Bilateral Relations: India-Russia Relations". Embassy of India Moscow. 1 dekabr 2014. 2018-07-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 noyabr 2017.
  3. ↑ "Narendra Modi-Vladimir Putin meet: India, Russia to explore oil and gas; aim for $30 bn trade". The Financial Express. 12 dekabr 2014. 2015-02-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 noyabr 2017.
  4. ↑ "India asks Russia to fast-track free trade pact proposal". timesofindia-economictimes. 2016-09-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 noyabr 2017.
  5. ↑ "India, Russia mull free trade agreement". 2013-06-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 noyabr 2017.
  6. ↑ 1 2 "India, Russia to negotiate on CECA with Customs Union". Russia & India Report. 3 aprel 2013.
  7. ↑ NK. "Top News Stories". 2 aprel 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 noyabr 2017.
  8. ↑ Sputnik. "Russia backs India as possible UN Security Council permanent member". 16 dekabr 2011. 2012-01-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 noyabr 2017.
  9. ↑ "Russia keen to join SAARC as observer". www.oneindia.com. 2013-04-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 noyabr 2017.
  10. ↑ John Pike. "VOA News Report". 2004-01-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 noyabr 2017.
  11. ↑ Donaldson, Robert H. "India: The Soviet Stake in Stability". Asian Survey. 12 (6). 1972: 475. doi:10.2307/2643045. JSTOR 2643045.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Vikianbarda Hindistan–Rusiya münasibətləri ilə əlaqəli mediafayllar var.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Hindistan–Rusiya_münasibətləri&oldid=7779239"