Mir Fəseh Bağırov
| Mir Fəseh Bağırov | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 1907-ci il |
| Doğum yeri |
 Rusiya İmperiyası, Şuşa |
| Vəfat tarixi | 1981-ci il |
| Vəfat yeri |
 SSRİ, Şuşa şəhəri |
| Vətəndaşlığı |
Rusiya İmperiyası→ SSRİ |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
| Dini | islam |
| İxtisası | mühəndis |
| Təhsili | Leninqrad (indiki Sankt Peterburq) İnşaat İnstitutu |
Mir Fəseh Bağırov — Qarabağın tarixiylə bağlı bir çox araşdırmaların müəllifi, XX əsrin 70-ci illərdə Şuşada məşhur Su qalereyasını inşa etdirən şəxs, Şuşa şəhərinin görkəmli şəxsiyyətlərindən biri.
Həyatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Qarabağda, Şuşada doğulub, böyümüş Mir Fəseh tanınmış Bağırovlar soyundandır. Bu soy kökcə Ağamirovlara, musəvi seyidlərinə bağlıdır. O, ulu babası Mir Fəseh ağa Mir Səbur ağa oğlunun adını daşıyırdı.[1]
1907-ci ildə Şuşa şəhərində dünyaya gəlmiş Mir Fəseh Mir Fəttah ağa oğlu Bağırovun oğludur. Ailədə Mir Fəsi kimi tanınırdı.
Təhsili
[redaktə | mənbəni redaktə et]Mir Fəseh Bağırov Şuşada orta məktəbi bitirdikdən sonra Bakıdakı Coğrafiya texnikumuna daxil olmuşdu. Daha sonra təhsilini Leninqrad (indiki Sankt Peterburq) İnşaat İnstitutunda davam etdirmişdi.
II Dünya müharibəsində iştirak etmiş Mir Fəseh Bağırov döyüş yolunu Berlində sonlandırmışdı. Müharibədən sonra 3 il Avstriya və Çexoslovakiyada məsul vəzifələrdə çalışmışdı.
Fəaliyyəti
[redaktə | mənbəni redaktə et]Mir Faseh təhsilini tamamlayıb Azərbaycana dönəndən sonra Qarabağın yeraltı su ehtiyatlarının öyrənilməsi kimi vacib, dövlət əhəmiyyətli işi yüksək professionallıqla yerinə yetirmək bacarığına malik mütəxəssis və alim olduğu üçün Dövlət Geologiya və Mineral Ehtiyatlar Komitəsinin rəhbərliyi onu 1952-ci Hidrogeologiya Ekspedisiyasının rəisi vəzifəsinə təyin etdi, 1953-cü ildə isə ona Şuşaya su çəkmək kimi daha məsul iş tapşırıldı.[1]
Şuşanın su təchizatındakı rolu
[redaktə | mənbəni redaktə et]Mir Fəseh Bağırov Şuşa şəhərinin su ilə təmin olunmasına rəhbərlik etmişdi. Onun iştirakı və rəhbərliyi ilə bir neçə su qaynağı yoxlanılmış, yararlı sular pasportlaşdırılmışdı.
Mir Fəseh Bağırov Şuşada ən böyük su təchizatı sistemlərindən biri Şırlan-Turşsu su kəməri mənbəyində yeraltı suların ehtiyatlarının qiymətləndirilməsi, sugötürücünün layihələndirilməsi, tikintisi və istismarının təmin edilməsinin əsas icraçılarından idi.
Mir Fəseh Bağırov XX əsrin 50-ci illərdə Şuşada inşası planlaşdırılan „Şirlan-Turşsu mineral xəttin“in axtarış kəşfiyyat işlərinə rəhbərlik etmişdi. Şuşadan 34 km aralıda Sarıbaba mineral mənbəsini kəşf etmiş və onu 60-cı illərdə Şuşaya çəkmişdi.[1]
1967-ci ilə qədər Şuşa yalnız klimatik mülicə kurortu hesab olunurdu. Həmin ildə Şirlan mənbəyindən Şuşaya mineral su xətti çəkiləndən sonra şəhər klimatik-balneoloji kurort statusu aldı. Mir Fəseh Bağırovun gərgin əməyinin nəticəsində Şirlan mineral suyundan mədə-bağırsaq xəstəliklərinin müalicəsində geniş istifadə olunmağa başlandı.
Həmin dövrdə müalicəvi əhəmiyyətli suyun Şuşaya çəkilməsi məsələsinin çox böyük çətinliklər hesabına olsa da, dövlət planına daxil edilməsində, suyun çəkilməsinə vəsaitin ayrılmasında və tikinti işlərinin təşkilində də böyük ziyalılarımızdan olan, Şuşa şəhərində dünyaya göz açmış görkəmli dövlət xadimi Süleyman Vəzirovun və professor Bahadur Eyvazovun xüsusi xidmətləri olmuşdu.
Kurort şəhəri Şuşa
[redaktə | mənbəni redaktə et]XX əsrin ortalarına qədər Azərbaycan rəhbərliyi Şuşanın kurort şəhəri kimi inkişaf etdirilməsi ilə bağlı məsələni dəfələlərlə müzakirə etmişdi. Müzakirələrdə müvafiq nazirliklərin, Azərbaycan Tibb İnstitutunun və digər müəssisələrin nümayəndələri iştirak edirdilər. O vaxtki DQMV-nin rəhbərləri iclas iştirakçılarını inandırmağa çalışırdılar ki, Şuşanın ərazisinin məhdud olması səbəbindən burada iri kurort mərkəzinin yaradılması məqsədəuyğun deyil. Buna görə də, kurort mərkəzi muxtar vilayətin inzibati mərkəzi olan daha geniş əraziyə malik Xankəndidə planlaşdırılması təklif olunur. Kurort mərkəzinin vilayət mərkəzində yaradılması barədə təklifin səsverməyə qoyulmasına hazırlaşanda o vaxtkı Tibb İnstitutunun rektoru, professor Bahadur Eyvazov ona söz verilməsini xahiş edir. B.Eyvazov həmin təklifin əleyhinə çıxaraq, istirahətin və kurort müalicəsinin bilavasitə saf su və saf hava ilə əlaqədar olduğunu, buna görə də kurort komplekslərinin dünyada ancaq nadir təbiəti olan Şuşada yaradılmasının vacibliyini elmi dəlillərlə sübut edir. Daha sonra vurğulayır ki, o, uzun illər Şuşada iqlim amillərinin insan orqanizminə təsirinin öyrənilməsi üzrə tədqiqatlar aparıb və respublikanın bütün aparıcı alimləri də bu məsələdə tamamilə həmfikirdirlər. Çıxışında o, iştirakçıların diqqətini DQMV-nin rəhbərliyinin Şuşaya etinasız münasibətinə yönəldərək, qeyd edir ki, illərlə şəhərdə təmir-bərpa və abadlıq işləri görülmür. Bütün bunların nəticəsi olaraq kurort mərkəzinin Şuşada yaradılması barədə qərar qəbul edilir.[1]
Mir Fəseh Bağırovun sayəsində Şuşa şəhəri ümumittifaq əhəmiyyətli kurort şəhəri kimi inkişaf etməyə başladı. Şəhərin ətrafında karbon turşulu-hidrokarbonatlı-natriumlu "Narzan" tipli çoxsaylı mineral su mənbələri aşkar edilmişdi. Bu müalicəvi sudan Şuşanın sanatoriyalarında həm süfrə suyu kimi, həm də vanna qəbulu zamanı müvəffəqiyyətlə istifadə olunurdu. Bu sular nəfəs yolu xəstəlikləri, həzm, sinir sisteminin pozulması, qanazlığı kimi xəstəliklərin müalicəsi zamanı çox xeyirli idi. Şəhərdə gözəl mineral su qalereyası inşa olundu. Buraya su şəhərdən 30 km kənarda yerləşən mənbədən boru vasitəsi ilə çəkilmişdi. Həmçinin, mineral su doldurulması zavodu da fəaliyyət göstərirdi.
Mir Fəseh Bağırov XX əsrin 70-ci illərdə Şuşada məşhur Su qalereyasını inşa etdirmişdi.[1]
Mir Fəseh Bağırov Qarabağın tarixiylə bağlı bir çox araşdırmaların müəllifidir.
Mir Fəseh Bağırov cəbhədə bir neçə orden və medala layiq görülmüşdü. Su təsərrüfatının inkişafında səmərəli fəaliyyəti daim yüksək qiymətləndirilmiş, fəxri fərmanlarla təltif edilmişdi.
Mir Fəseh Bağırov 1981-ci ildə vəfat edib.[1]