Miroslava Qonqadze
| Miroslava Qonqadze | |
|---|---|
| ukr. Мирослава Володимирівна Гонгадзе | |
 | |
| Doğum tarixi | 19 iyun 1972 (51 yaş) |
| Doğum yeri |
|
| Fəaliyyəti | jurnalist |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Miroslava Vladimirovna Qonqadze (ukr. Мирослава Володимирівна Гонгадзе;19 iyun 1972, Berejanı[d], Ternopil vilayəti) — Hazırda ABŞ-da yaşayan ukraynalı jurnalist. Həyat yoldaşı, jurnalist Georgi Qonqadze 2000-ci ildə qaçırılaraq öldürülüb. O vaxtdan o, Ukraynada mətbuat azadlığını və jurnalistlərin təhlükəsizliyini müdafiə edən, tanınan ictimai xadimə çevrilib. Həyat yoldaşının öldürülməsi ilə bağlı ədalətin bərpa edilməsi məsələlərindəki mübarizəsini davam etdirir.
Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Miroslava Vladimirovna Petrişin 19 iyun 1972-ci ildə Berejanıda (Ukrayna SSR-in Ternopil vilayəti) anadan olub. O, Lvov Universitetində mülki hüquq üzrə magistr dərəcəsi alıb (1997-ci ildə bitirib) və 1990-cı illərin əvvəllərində yerli özünüidarəetmə orqanlarında hüquq məsləhətçisi işləyib.
1990-cı illərin əvvəllərində Miroslava Petrışin Ukrayna siyasəti və jurnalistika sahsində görünməyə başlayıb. 1993-cü ildə Post-Postup jurnalının "İnformasiya" şöbəsinin mütəxəssisi vəzifəsində çalışıb. 1994 və 1995-ci illərdə “Yeni dalğa” (ukr. Міжнародний Медіа Центр — СТБ) siyasi birliyinin mətbuat mərkəzinin direktor müavini və direktoru vəzifələrində çalışıb. 1995-ci ildə STB Beynəlxalq Mətbuat Mərkəzinin (Ukrayna Mijnarodnıy Media Mərkəzi – STB) media şöbəsinin müdiri, 1998-ci ildə isə gündəlik nəşr olunan “Den” qəzetində ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinin rəhbəri olub.
Eyni zamanda, Miroslava Petryşin film istehsalı sahəsində də fəaliyyət göstərib. O, Georgi Qonqadzenin gürcü-abxaz münaqişəsindən bəhs edən “Müharibənin kölgələri” (ukr. Тіні війни, 1993) qısametrajlı sənədli filminin rejissor assistenti və “Arzunun müdafiəçiləri”nin (ukr. Охоронці мрії, 1996) baş prodüseri olub.
Miroslava Petrişin 1995-ci ildə Georgi Qonqadze ilə evlənib və 1997-ci ildə onların əkiz qızları olub. Miroslava Qonqadze əri ilə birlikdə prezident Leonid Kuçmanın administrasiyasına qarşı jurnalist layihələrində işləməyə davam edib.
2000-ci ildə Georgi Qonqadze qaçırılaraq öldürüldü. İfadələrdə yer alan, Prezidentin mühafizəçilərindən birinin təqdim etdiyi və müxalif siyasətçilərin dərc etdiyi gizli səs yazıları Kuçmanın əleyhinə idi. Sonrakı siyasi mübahisə Kuçmanın populyarlığını azaldan və 2004-cü il Narıncı inqilabının ilkin şərtlərindən birinə çevrilən kaset qalmaqalı kimi tanındı. O, həmçinin Ukraynada demokratiya, insan haqları və mətbuat azadlığı uğrunda mübarizə aparan şəxs kimi tanınıb. O, ərinin oğurlanması və öldürülməsi üçün ədalət axtarmağa davam edib.
Miroslava Qonqadze, iki övladı ilə 2001-ci ildə ABŞ-dan siyasi sığınacaq alıb. 2005-ci ilin fevralında "Gazeta Po-Kievski"yə verdiyi müsahibədə Miroslava Qonqadze ərinin "təkcə cinayətkarların deyil, həm də qətlə sifariş verənlərin" cəzalandırılması şərtilə, Ukraynaya qayıdacağını bildirib.[1] Qonqadze ABŞ-a gəldikdən sonra “Amerikanın Səsi” radiosunun televiziya və radio müxbiri, “Azadlıq” radiosunun ştatdankənar müxbiri, Vaşinqtondakı Corc Vaşinqton Universitetinin Avropa, Rusiya və Avrasiya Araşdırmaları İnstitutunda qonaq alim kimi fəaliyyət göstərib. 2001-ci ildə Qonqadze Ukraynanın demokratiyaya keçidində medianın rolunu öyrənmək üçün Reyqan-Faşel təqaüdünə layiq görülüb.
2021-ci ilin dekabrından o, "Amerikanın Səsi"nin Şərqi Avropa Bürosunun rəhbəridir.
2009-cu ilin oktyabrında o, Ukraynanın "Focus" jurnalı üçün ekspertlər tərəfindən tərtib edilən "Ukraynanın ən nüfuzlu 100 qadını" siyahısında 91-ci yeri tutdu.[2] 2010-cu ildəki analoji reytinqdə 52-ci yeri tutmuşdu.[3]
Qonqadze müasir Ukraynanın siyasi vəziyyətinə şübhə ilə yanaşır.
23 noyabr 2009-cu ildə "The Wall Street" jurnalında dərc olunan məqaləsində o, Ukrayna demokratiyasının degenerasiyaya uğradığını və mətbuat azadlığının təhdid altında olduğu fikrini bəyan edib.[4]
2004-cü ildən - Ukraynanın 5-ci kanalında yayımlanan "Amerikanın səsi" Ukrayna xidmətinin "Chas-Time" televiziya proqramının redaktoru, prodüseri və aparıcısıdır.
2014-cü ildə Birinci Milli Telekanalda “Milli Debatlar” layihəsinin aparıcısı olub. 2015-ci ilin mart ayından o, UA: Pershiy-də Prime Time proqramının aparıcısıdır.[5]
2015-ci ildə Amerikanın Səsinin Ukrayna bölməsinə rəhbərlik edib.[5]
2024-cü ilin martında “Ukrayna Pravda” qəzetinin məsləhət şurasına daxil olub.[6]
Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi[redaktə | mənbəni redaktə et]
16 sentyabr 2002-ci ildə o, Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının 2-ci maddəsinə (yaşamaq hüququ) əsaslanaraq və ərinin ölümünün zorla yoxa çıxma nəticəsində baş verdiyini və Ukraynanın səlahiyyətlilər onun həyatını qoruya bilmədi. O, həmçinin bildirib ki, qorxu və qeyri-müəyyənlik mühiti, habelə istintaq zamanı verilən natamam və ziddiyyətli məlumatlar onu ölkəni tərk etməyə məcbur edib. 31 mart 2005-ci ildə məhkəmə onun şikayətini məqbul elan etdi və bununla da onun Ukrayna dövlətinə qarşı işini davam etdirməyə razı oldu.
8 noyabr 2005-ci ildə Avropa İnsan Haqları Məhkəməsi Miroslava Qonqadzenin məhkəmə işini jurnalistin dul arvadının xeyrinə sonlandırdı. Məhkəmənin qərarına görə, Ukrayna ərizəçinin əri Georgi Qonqadzenin yaşamaq hüququnu qorumamaqla Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının 2, 3, 13 və 41-ci maddələrini pozub.
Qərara görə, araşdırma adekvat aparılmayıb və onun həyat yodaşına külli miqdarda mənəvi ziyan vurulub. Məhkəmə, müraciətçiyə maddi və mənəvi ziyana görə 100 min avro təzminat təyin edib.
2006-cı il[redaktə | mənbəni redaktə et]
2004-cü il prezident seçkiləri kampaniyası zamanı müxalifətdən namizəd Viktor Yuşşenko prezident olacağı təqdirdə işi araşdıracağına söz vermişdi. Yuşşenko Narıncı inqilabdan sonra prezident oldu və dərhal baş prokuroru əvəz edərək yeni istintaqa başladı.
Qonqadzenin qətli ilə bağlı məhkəmə prosesi 2006-cı il yanvarın 9-da Kiyevdə başlayıb. Georgi Qonqadzenin qətlində Daxili İşlər Nazirliyinin üç keçmiş əməkdaşı ittiham olunub. Digər şübhəli, keçmiş polis generalı olan Aleksey Pukaçın xaricə qaçdığı güman edilirdi, lakin 2009-cu ildə Ukraynada tapılaraq həbs edilib və ona qarşı ittiham qaldırılıb. Məhkəmə başlayan gün Miroslava Qonqadze heç kimin qətli sifariş etməkdə ittiham edilməməsinə münasibət bildirib: “Onlar tanınırlar və bu gün müttəhimlər kürsüsündə oturub, cəzalandırılmalıdırlar”.
Qonqadze Fondu[redaktə | mənbəni redaktə et]
Miroslava Qonqadze ərinin qətli ilə bağlı istintaqı asanlaşdırmaq və Ukraynada mətbuat azadlığını, digər jurnalistlərin və siyasi fəalların təhlükəsizliyini təşviq etmək üçün 2001-ci ildə Qonqadze Fondunu təsis edib. Fond Georgi Qonqadzenin oğurlanması və öldürülməsi ilə bağlı istintaqı asanlaşdırmaq üçün beynəlxalq təşkilatlara lobbiçilik etməkdə "Sərhədsiz reportyorlar" kimi digər jurnalist təşkilatları ilə əməkdaşlıq edir. Onlara Avropa Şurası Parlament Assambleyası, eləcə də Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı dəstək verir. 2001-ci ildə Avropa Parlamenti məsələni araşdırmaq üçün beynəlxalq komitə yaratmaq qərarına gəlib.
Fond həmçinin İqor Aleksandrov kimi öldürülən digər ukraynalı jurnalistlərin ailələrinə maddi dəstək vermək üçün Ukraynanın Qızıl Xaç Cəmiyyəti ilə əməkdaşlıq edib.
Georgi Qonqadzenin yoxa çıxmasının ikinci ildönümünü qeyd etmək üçün Qonqadze Fondu anım mərasimləri və Ukrayna səfirlikləri və konsulluqlarında etiraz aksiyaları da daxil olmaqla, “Rekviyem 2002” proqramını təşkil edib. Tədbirlər Freedom House və Jurnalistləri Müdafiə Komitəsi tərəfindən dəstəklənib və ABŞ Nümayəndələr Palatasının bir neçə üzvündən dəstək məktubları alıb.
Mükafatları[redaktə | mənbəni redaktə et]
- III dərəcəli Şahzadə Olqa ordeni (10 dekabr 2014-cü il) - Jurnalistikanın inkişafına mühüm şəxsi töhfəsinə, fəal ictimai fəaliyyətinə və yüksək peşəkarlığına görə[7]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Мирослава Гонгадзе вернется в Украину?". Украинская правда. 2005-02-14. 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-07-30.
- ↑ "Рейтинг Фокуса: 100 самых влиятельных женщин и 100 деталей о них". Фокус. 2009-11-23. 2014-02-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-07-30.
- ↑ "100 самых влиятельных женщин Украины. Рейтинг Фокуса". Фокус. 2010-11-18. 2012-06-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-07-30.
- ↑ Myroslava Gongadze. "Ukraine: A Democracy at Risk". The Wall Street Journal (ingilis). 2009-11-23. 2012-08-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-07-30.
- ↑ 1 2 "Мирослава Гонгадзе очолить українську службу «Голосу Америки»". Детектор медиа. 2015-09-25. 2024-03-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-28.
- ↑ ""Украинская правда" привлекает ведущих западных медиаменеджеров и экспертов в свой Консультативный Совет". Украинская Правда. 2024-03-13. 2024-03-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-28.
- ↑ "Указ Президента Украины № 926/2014 О награждении М.Гонгадзе орденом княгини Ольги" (ukrayna). www.president.gov.ua. 2014-12-10. 2014-12-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-12-11.
