Mirzə Davud xan Məmmədbəyov
| Mirzə Davud xan Məmmədbəyov | |
|---|---|
| Mirzə Davud xan Məhəmmədəli xan oğlu Məmmədbəyov | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Milliyyəti | Azərbaycanlı |
| Vətəndaşlığı |
Qacar dövləti Rusiya imperiyası |
| Təhsili | Tiflis gimnaziyası |
| İxtisası | Diplomat |
| Fəaliyyəti | Qacarların müxtəlif şəhərlərindəki konsulu və baş konsulu |
| Dini | Şiə müsəlman |
Mirzə Davud xan Mirzə Məhəmməd xan oğlu Məmmədbəyov (d. 1868; Təbriz, Qacarlar dövləti - ö. 1920-ci ildən sonra) — əslən Qarabağ xanları ailəsinə məxsus əsilzadə, Mirzə Yusif xan Məmmədbəyovun qardaşı, Mirzə Məhəmməd xan Məmmədbəyovun oğlu.[1]
Həyatının erkən dövrü[redaktə | mənbəni redaktə et]
Davud xan Mirzə Məhəmməd xan oğlu 1868-cı ildə Təbriz şəhərində anadan olmuşdu. O, İbrahimxəlil xanın oğlu Əbülfət xan Cavanşirin xətti ilə Qarabağ xanları nəslindən gəlməkdə idi.[2]
Təhsili[redaktə | mənbəni redaktə et]
O, təhsilini mədrəsədə almış, buna görə də Mirzə təxəllüsü daşımaqda idi. Daha sonrakı təhsilini Cənubi Qafqazda davam etdirmiş, Tiflis gimnaziyasından məzun olmuş, rus dilini öyrənmişdir. O, rus dilindən əlavə bir çox şərq dillərini bilməkdə idi.[2]
Fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]
Diplomat kimi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Davud xan 1893-cü ildən Qacar İranının xarici işlər orqanlarında diplomat kimi çalışmışdır. O, əvvəlcə Qacarların Peterburqdakı səfirliyində attaşe olaraq çalışmış, 1904-cü ildə Ərzurumdakı konsulluğa, elə həmin ildə Tiflisə baş konsul olaraq təyin edilmişdir. 1911-ci ildə İranın Ərzurum konsulu olaraq çalışmağa başlamışdır. Davud xan bir müddət Batum şəhərində baş konsul olaraq da fəaliyyət göstərmişdir.[2]
Xeyriyyəçi fkimi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Davud xan bir müddət Vladiqafqaz şəhərində vitse-konsul kimi çalışmışdır və daha sonra da bu şəhərdə yaşamışdır. O, 16 iyul 1902-ci ildə Ter vilayətinin rəisinə və Ter kazaklarının atamanına müraciət edib, Vladiqafqaz şəhərində rus-iran məktəbinin açılmasını xahiş etdi. Ərizəsində qeyd edirdi:[2]
Həmyerlilərimin savadsızlığı məni qayğılandırır. Könüllü ianələrin toplanması ilə də məşğul olmuşam. Zati-alilərdən acizanə surətdə xahiş edirəm ki, mənə rədd cavabı verməyəsiniz. Məktəbin bütün məsuliyyətini öz üzərimə götürürəm.
Onun səyləri nəticəsində açılan bu məktəb "Novruz" adlandırılmışdı. Məktəbin ilk müdiri Ə. Terequlov, dil və şəriət müəllimi Bahəddin bəy Köçərli idi. B. Köçərli 1906-cı ildən sonra məktəbdə çalışmağa başlamışdı.[2][3]
Vladiqafqaz şəhərində bir çox azərbaycanlı tədbirlərini təşkil edən Davud xan 1920-ci ildə qohumu olan Hacıyevlər ailəsini himayəsinə götürmüş və onları bolşeviklərə qarşı qorumuşdur. Sonralar ABŞ-a mühacirət etmiş Lev Viktoroviç Serdakovski (1904–1980) xatirəsində Davud xandan və onun Bamat-Hacıyevlərə göstərdiyi himayədən də bəhs etmişdir.
Fəxri adları[redaktə | mənbəni redaktə et]
1902-ci ildə Davud xan Nüsrətülvüzəra fəxri adını almışdır.[2]
Ailəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yusif xan Qarabağ xanı İbrahimxəlil xanın soyundan idi. Onun ulu babası Əbülfət xan Tuti İbrahimxəlil xanın oğlu idi. Yusif xanın babası Məhəmmədəli xan Cavanşir Qacar ordusunda general-leytenant kimi xidmət etmiş, daha sonra Cənubi Qafqaza köçərək burada yaşamışdır. Atası Məhəmməd xan Cavanşir diplomat olmuş və Qacar dövlətinin Tiflis səfirliyində çalışmışdır. 7 oktyabr 1897-ci ildə Tiflis konsulluğunda baş münşi işləyərkən yaşına görə təqaüdə çıxmışdı. Mirzə Məhəmməd xanın törəmələri Məmmədbəyov soyadını daşıyırdılar. Mirzə Məhəmməd xanın Yusif xan, Davud xan adlı oğulları vardı. Yusif xan Mina xanım Ibrahim bəy qızı Davatdarova ilə ailə qurmuşdu. Rəşid bəy, Murad bəy adlı oğulları vardı. Yusif xan Məmmədbəyov mühəndis, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Yollar, Poçt və Teleqraf nazirinin müavini olmuşdur.[4][5] Mirzə Davud xan Məmmədbəyov əvvəlcə kumıq Əminə Əbdülvahab qızı Hacıyeva ilə, sonra Azay xanım Səfərəliyeva ilə ailə qurmuşdu. Novruz xan adlı oğlu vardı.[2]
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2023-11-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-16.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Çingizoğlu, 2020. səh. 81
- ↑ "Персидская школа во Владикавказе". osetia.kvaisa.ru. 15 iyul 2010. 2020-10-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 noyabr 2023.
- ↑ Ənvər Çingizoğlu. "Mirzə Məhəmməd xan Cavanşir: sərkərdə və diplomat kimi". reyting.az. 2020. 10 November 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 November 2023.
- ↑ Çingizoğlu, 2007. səh. 3
Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Ənvər Çingizoğlu. Mirzə Davud xan Məmmədbəyov. xudaferin.eu. 2020.
- Ənvər Çingizoğlu. Əbülfət xan Qarabağlınım törəməsi. Bakı: Adiloğlu. 2007.