Parik ağacı

Parik ağacı
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superrozidlər Klad: Rozidlər Klad: Malvids Dəstə: Sabunağacıçiçəklilər Fəsilə: Sumaqkimilər Yarımfəsilə: Anacardioideae Cins: Sumaq ???: Parik ağacı
Beynəlxalq elmi adı
Cotinus coggygria Scop., 1771
Şəkil axtarışı ITIS   28800 NCBI   269719 EOL   582267

Parik ağacı (lat. Rhus cotinus) - sumaq cinsinə aid bitki növü.

Botaniki təsviri

Hündürlüyü 1–4 m olan, qabığı xırda çatlı kol,bəzən ağacdır. Yarpaqları hamar, sadə, növbəli, uzunluğu 8-10 sm, eni 3-7 sm yumurtavari və ya yumru, alt hissədə boz-qonur rəngli, tüklüdür. Xırda, yaşımtıl-ağ rəngli çiçəkləri uzunluğu 20 sm çatan çoxsaylı, şaxəli süpürgəciklərdədir. Çiçəkləmədən sonra çiçək saplaqları uzanır və uzun, pırpızlaşmış qırmızımtıl tükcüklərlə örtülür. Meyvəsi tərs yumurtavari, quru meyvəyanlıqlı çəyirdəkdir. May-iyun aylarında çiçəkləyir, avqust-sentyabr aylarında isə meyvə verir.

Mənşəyi və yayılması

Sarağan kserofil coğrafi tipinin aralıdənizi sinfinin aralıq dənizi qrupuna aiddir.Apalıq dənizi, Balkan və Kiçik Asiya ölkələri, İran, Əfqanıstan, Hindistan, Çin, Himalay, Yaponiya və Qafqazda yayılmışdır.Azərbaycanda sarağan Böyük və Kiçik Qafqazın bütün rayonlarında, Kür düzənliyində və Naxçıvanda arandan aşağı dağ qurşağına kimi(dəniz səviyyəsindən 900 m qədər) bitir.

Ekoloji qrup və bitdiyi yerlər

Kserofitdir, dağ-kserofit bitkilik tipində rast gəlir. Əsasən quru, daşlı və qayalı yamaclarda bitir. Aran yerlərdə qırmızı ardıcla birgə seyrək meşələr əmələ gətirir.

Kimyəvi tərkibi

Sarağanın tərkibində C vitamini, flavonoid,antosian, karotinoid, qlükozidlər, eləcə də efir yağları, steroidlər və aşı maddələri vardır.

Təsiri və tətbiqi

Farmakopeyaya daxil olan ofisinal dərman bitkisidir. Elmi və xalq təbabətində, eləcə də farmakologiyada geniş tətbiq edilir. Əsasən mədə-bağırsaq, qaraciyər, dəri, böyrək daşı, damar xəstəlikləri, habelə müxtəlif şişlər, stomatit, ishal, irinli yaralar, yanıqlar, revmatizm zamanı istifadə olunur. Antiseptik, antioksidant, ödqovucu,büzüşdürücü, yarasağaldıcı, iltihab proseslərinə qarşı təsirə malikdir.

İstifadə olunan hissələri

Müalıcə məqsədi ilə bitkinin yarpaqları,qabığı və budaqları istifadə edilir.

İstifadə formaları

Cövhər, dəmləmə, məhlul və mazlar.Digər faydalı xüsusiyyətləri və istifadəsi. Dekorativ, balverən,boyaq və efir yağlı bitkidir (yarpaqlarından alınan efir yağı ətriyyatda istifadə olunur).

Sinonim

• Cotinus arenarius F.A.Barkley
• Cotinus cinereus (Engl.) F.A.Barkley
  • Cotinus coggygria f. atropurpureus (Burv.) Geerinck
  • Cotinus coggygria var. chengkouensis Y.T.Wu
  • Cotinus coggygria var. cinereus Engl.
  • Cotinus coggygria subsp. glabrus H.Kaur & M.Sharma
  • Cotinus coggygria var. laevis (Wall. ex G.Don) Engl.
  • Cotinus coggygria var. pendulus (Burv.) Dippel
  • Cotinus coggygria f. pendulus (Burv.) C.K.Schneid.
  • Cotinus coggygria var. pubescens Engl.
  • Cotinus coggygria var. velutinus (Wall. ex G. Don) Engl.
• Cotinus coriarius Duhamel
• Cotinus cotinus (L.) Sarg.
• Cotinus ellipticus Raf.
• Cotinus velutinus (Engl.) F.A.Barkley
• Rhus cotinus L.
• Rhus laevis Wall. ex G.Don
• Rhus velutina Wall. ex G. Don

Qalereya

• 
• 
• 
• 
• 
• 

Məlumat mənbəsi

• Tofiq Məmmədov, "Azərbaycan dendroflorası II cild", Bakı:-"Səda"-2015. Arxivləşdirilib 2019-11-17 at the Wayback Machine