Poliziano
| Poliziano | |
|---|---|
| it. Angelo Poliziano | |
.jpg) | |
| Doğum adı | Angelo Ambrogini |
| Doğum tarixi | 14 iyul 1454[1][2] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 29 sentyabr 1494[3][2] (40 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | zəhər[d] |
| Dəfn yeri | |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | şair, dramaturq, universitet müəllimi[d], filoloq, yazıçı |
| Əsərlərinin dili | italyan dili, latın dili |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Agnolo (Ancelo) Ambrogini (14 iyul 1454[1][2], Montepulçano, Toskana[5] – 29 sentyabr 1494[3][2], Florensiya[5]) Poliziano kimi tanınan İtalyan şairi, humanist və dramaturq.
Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Poliziano 1454-cü ildə Toskananın mərkəzində, Montepulçianoda anadan olub. O hələ uşaq ikən hüquqşünas olan atası Benedetto siyasi antaqonistlər tərəfindən öldürüldü.
10 yaşında atasının vaxtından əvvəl ölümündən sonra Poliziano Florensiyada əmisi oğlunun qonağı olaraq təhsil almağa başladı. Orada klassik latın və yunan dillərini öyrəndi. Marsilio Ficinodan fəlsəfənin əsaslarını öyrəndi. O artıq 13 yaşında latın hərflərini bilirdi. 17 yaşında yunan dilində esselər yazdı və 18 yaşında Catullus adlı əsərini nəşr etdi. 1470-ci ildə İliadanın II–V kitablarını latın heksametrlərinə çevirərək Homericus adulescens titulunu qazandı. Florensiyanın avtokratı və təhsilin baş himayədarı Lorenzo de' Medici, Polizianonu öz evinə götürdü və övladlarının tərbiyəçisi etdi. Onların arasında Piero, Covanni və gələcək Papa X Leo-da var idi. Dərslərinin humanist məzmunu onu anası Klaris ilə daim münaqişəyə salırdı. Lorenzo ona Florensiya Universitetində görkəmli bir vəzifə də təmin etdi. Bu müddət Poliziano, Careggi Villasında Marsilio Ficino rəhbərliyi altında Platonik Akademiyasında mühazirə oxudu.
Poliziano yalnız İtaliyadan yox həmçinin Almaniya , İngiltərə və Portuqaliyadan da tələbələr yetişdirib.
Yunan və latın müəlliflərini sinifləri ilə birlikdə oxumaq, filoloji və tənqidi qeydləri diktə etmək, daxil olan mətnlərdə təhrif olunmuş yerlərə düzəlişlər etmək, məsələyə aydınlıq gətirmək, qanunları, ədəbləri, dini və fəlsəfi fikirləri öyrətmək o dövrün professorlarının üsulu idi. Poliziano işlədiyi müddətdə klassik ədəbiyyatın demək olar ki, bütün sahəsini əhatə edirdi.
Poliziano son illərini maliyyə və ya digər qayğılar olmadan, fəlsəfə oxumaqla keçirdi.
Çox güman ki, Poliziano homoseksual idi və ya heç olmasa kişi sevgililəri var idi və heç vaxt evlənməmişdi. Sübutlara: Florensiyanın hakimiyyət orqanlarına edilən ittihamları, müasirlərinin şeirləri və məktubları, onun əsəri (ən çox da Orfeo) daxilindəki eyhamlar və onun ölüm şəraiti daxildir.
2007-ci ildə Poliziano və Piko della Mirandolanın cəsədləri ölümlərinin səbəblərini müəyyən etmək üçün Florensiyada San-Marko kilsəsindən çıxarılıb. Məhkəmə ekspertizaları göstərdi ki, həm Poliziano, həm də Piko, ehtimal ki, Lorenzonun varisi Piero de' Medicinin əmri ilə zəhərlənərək öldürülüblər.
Yaradıcılığı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Onun Latın və Yunan əsərlərinə aşağıdakılar daxildir:
Virgil bir panegirik tələffüz etdiyi Manto poeması Toskana mənzərəsinin qeyri-adi eskizini və Homerin mədhiyyəsini ehtiva edən — Ambra kənd həyatından bəhs edən — Rusticus qədim və müasir poeziyanın öyrənilməsinə ümumi giriş kimi xidmət etmək üçün nəzərdə tutulmuş — Nutricia.
Onun əsas italyan əsərləri bunlardır:
Onun italyan dilində ən yüksək qiymətləndirilən əsəri, Stanze per la giostra və ya La Giostra , Giuliano de ' Medicinin 1475-ci ildə bir turnirdə qələbəsi ilə əlaqədar yazılmışdır.
Onun fəlsəfi əsərləri bunlardır:
Praelectio de dialectica (1491), Aristotel məntiqinə giriş; Lamiyə. Priora Aristotelis Analytica'da Praelectio (1492); Dialektika (1493), Aristotel fəlsəfəsi kursuna giriş.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ 1 2 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ 1 2 3 4 BeWeB.
- ↑ 1 2 http://www.palazzo-medici.it/mediateca/it/Scheda_Poliziano_(1454-1494).
- ↑ 1 2 Mathematics Genealogy Project (ing.). 1997.
- ↑ 1 2 3 4 Archivio Storico Ricordi. 1808.