Qəndəharın mühasirəsi (1605-1606)

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Qəndəharın mühasirəsi (1605-1606)
Tarix 1605-1606
Yeri Qəndəhar
Səbəbi Strateji məntəqəyə malik şəhərə sahiblik üstündə savaş
Nəticəsi Moğol qələbəsi
Ərazi dəyişikliyi Qəndəhar şəhəri Böyük Moğol imperiyasının tərkibində qaldı.
Münaqişə tərəfləri

Səfəvilər imperiyası

Böyük Moğol imperiyası

Komandan(lar)

Hüseyn xan

Şah bəy Xan

Qəndəharın mühasirəsi (1605-1606) — 1605-ci ilin noyabrından 1606-cı ilin yanvarına qədər davam etmiş mühasirədir. Mühasirənin səbəbi Səfəvi ordusunun keçmişdə özünə aid olan Qəndəhar şəhərini Moğol imperiyasından geri almağa çalışması olmuşdur. İki aylıq mühasirədən sonra Səfəvi ordusu uğur qazana bilməmiş və geri çəkilməyə məcbur olmuşdur. Mühasirənin nəticəsi moğollar üçün qələbə ilə sonlanmışdır.[1]

XVI əsrin sonları Səfəvi imperiyası üçün çox ağır keçmişdi. 1578-ci ildə başlamış müharibə 1590-cı ildə Osmanlı imperiyasının qələbəsi ilə sonlanmış və imzalanmış İstanbul müqaviləsi ilə Səfəvi imperiyası böyük torpaqlar itirmişdir. Osmanlı cəbhəsi ilə yanaşı Səfəvilərin şərqdə də böyük problemləri mövcud idi. Xorasana aramsız özbək hücumları ilə yanaşı, bir qədər cənubda moğollarla da Qəndəhar üstündə mübarizə kəskinləşməkdə idi.

1595-ci ildə moğol ordusu Qəndəhara yaxınlaşdı. Şəhərin Səfəvi hakimi Müzəffər Hüseyn Mirzə ilə aparılan danışıqlar nəticəsində şəhər moğol ordusuna təslim edildi.[2] Şah I Abbas şəhərin təslim edilməsindən şoka düşsə də, özünün əsas düşməni kimi qərb sərhədlərindəki Osmanlı imperiyasını gördüyünə görə hərbi toqquşmadan yayınmağı üsyün tutdu. Buna görə də, razılığa gəlmək üçün danışıqlara başlanıldı. I Abbasın məqsədi daxildə nizam-intizam qaydalarını təmin etdikdən, ordudakı islahatları həyata keçirdikdən sonra şəhəri geri qaytarmaq idi.[2]

1605-ci ilin 27 oktyabrında Moğol imperiyasının hökmdarı Əkbər şah vəfat etdikdən sonra imperiyanın daxilində vəziyyət pisləşdi. Bundan istifadə etmək qərarına gələn Səfəvilərin Herat hakimi Hüseyn xan Qəndəhara doğru yürüşə başladı. Qəndəharın moğol canişini Şah bəy Xan şəhərin müdafiəsinə başladı. Növbəti il isə, Əkbər şahdan sonra taxta çıxan Cahangir mühasirədəki qarnizon üçün kömək ordu göndərdi. Beləliklə də, qalanı geri almağa müvəffəq ola bilməyən Səfəvi ordusu mühasirəni ləğv edib geri çəkilməyə məcbur oldu.[2]

I Abbas Cahangirə yazdığı məktubda Hüseyn xanın hərəkətlərini təstiqləmədiyini bildirdi və normal münasibətlər davam etdirildi. Lakin Qəndəhar məsələsi hər iki dövlətin arasında mübahisəli məsələ olaraq qalmağa davam etdi.

  1. Mahmudov, Yaqub. AZƏRBAYCAN BEYNƏLXALQ MÜNASİBƏTLƏR VƏ DİPLOMATİYA TARİXİ DÖVLƏTLƏRARASI MÜQAVİLƏLƏR VƏ DİGƏR XARİCİ SİYASƏT AKTLARI. Bakı. 2009.
  2. 1 2 3 Iranica 2011