Rəvandüz qətliamı
| Rəvandüz qətliamı | |
|---|---|
 Rəvandüz şəhəri qətliamdan sonra. | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Yeri | |
| Hücumun hədəfi | müsəlman kürdlər |
| Tarix | 1916 |
| Hücum metodu | qətliam |
| Ölü sayı |
|
| Törədən(lər) |
|
Rəvandüz qətliamı — Rusiya imperiyası[1] və onların müttəfiqi olan aysor və erməni könüllüləri tərəfindən kürdlərə qarşı törədilmiş qətliam. 1916-cı ilin mayında baş tutmuş qətliam Rəvandüzdə yaşayan müsəlman kürdləri hədəf almışdır. Qətliamda təqribən 8,000 kürd öldürülmüşdür ki, bu da şəhərin 80%-ni təşkil edirdi. Bütün şəhər dağıdılmış və talan edilmişdir.
Qətliam[redaktə | mənbəni redaktə et]
1915-ci ildə Birinci Dünya müharibəsi davam edərkən Rusiya qoşunları aysor və erməni könüllülərin köməyi ilə Osmanlı imperiyasının Rəvandüz şəhərini işğal etmişdilər.[2] Rusiya qüvvələri ilə onların aysor və erməni müttəfiqləri şəhərin kürd müsəlman əhalisinin 80%-ni qətlə yetirmişdilər. Şəhər ələ keçirildikdən sonra müsəlman kürd əhalisinin yalnız 20%-i sağ qala bilmişdir.[3] Rəvandüzdən olan kürdlərin hamısı güllələnməmiş, bəziləri Rəvandüz dərəsinə atılmışdır. Bir çox kürd qadın sırf əsgərlər tərəfindən zorlanmamaq üçün intihar etmişdilər.[4] Zəngin rayonlar istisna olmaqla, bütün Rəvandüz şəhəri dağıdılmışdır. Rusiya, aysor və erməni əsgərləri salamat qalmış evlərdən loja kimi istifadə etmiş, daha sonra oranı tərk etməmişdən əvvəl talan etmişdilər. Ərbil, Köysancaq və Raniyadan olan kürdlər könüllü olaraq Rəvandüzdəki əhalini müdafiə etmək üçün əraziyə axın etmişdilər. Rusiya qüvvələri ilə onların aysor və erməni müttəfiqləri Korek dağını ala bilməmiş, iki-üç aydan sonra kürdlərin şiddətli müqavimətinə görə geri çəkilməyə məcbur qalmışdılar.[5] İngilis casusu Edvard Noel qətliamdan bir neçə ay sonra Rəvandüzü ziyarət etmiş və gördükləri barədə Britaniya hökumətinə rəsmi hesabat dərc etdirmişdir. Hesabatın bir hissəsində qeyd edilmişdir ki, "Rəvandüz və Nell rayonlarını gəzən səyahətçi xristianların müsəlmanlara qarşı törətdiyi dəhşətli cinayətlərə dair geniş topdansatış dəlilləri tapmışdır".O, həmçinin erməniləri və aysorları "xristian qisas ordusu" adlandırmışdır.[6] Britaniya əsgəri və kəşfiyyatçısı Kennet Mason qeyd etmişdir ki, "Rəvandüz ilə Qaravuşinke aşırımı arasında heç bir kənd toxunulmaz qalmamış, bir çoxları tamamilə məhv edilmişdir".[7]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Sevdeen, Bayar Mustafa; Schmidinger, Thomas. Beyond ISIS: History and Future of Religious Minorities in Iraq Policy Series Policy series by Transnational Press London Editors. Transnational Press London. 2019. səh. 114. ISBN 1912997150.
- ↑ "Assyrians & the Assyrian Identity in the Ottoman Empire". Zinda magazine. 1999-11-16. 2016-03-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-09-06.
- ↑ Shattering Empires: The Clash and Collapse of the Ottoman and Russian Empires 1908-1918, Michael A. Reynolds, page 158, 2011. Quote "The Russian's local allies often abetted this line of thinking. One Assyrian officer urged his superiors to drop the Russian rule of concilatings one's enemy peacefully in favor of all-out warfare on Muslims. The British Major E. W. C Noel described the extermination of the town of Rowanduz and the wholesale massacre of its [Muslim] inhabitants by what he dubbed Christian Army of Revenge of Agha Petros as one example of a long record of outrages
- ↑ MassisPost. "The Kurds and the Armenian Genocide • MassisPost". MassisPost (ingilis). 2011-07-28. 2023-03-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-03-18.
- ↑ Hay, Rupert. Two Years in Kurdistan: Experiences of a Political Officer, 1918-1920. 1921. 192.
- ↑ A., Weems, Samuel. Armenia Secrets of a "Christian" terrorist state : the Armenian great deception series volume 1. 28. ISBN 0-9719212-3-7. OCLC 1030931191. 2022-02-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-03-22.
- ↑ "Central Kurdistan" (PDF). The Geographical Journal. Wiley, The Royal Geographical Society. 54 (6): 331. 1919. (#first_missing_last)