Rza şah Pəhləvi

Rza şah Pəhləvi
Rza şah Pəhləvi
	fars. رضا پهلوی‎‎; az.-əski. رضا شاه پهلوی‎; maz. رضاشاء پهلوی
İran şahı
	15 dekabr 1925 – 16 sentyabr 1941
Əvvəlki	Əhməd şah Qacar
Sonrakı	Məhəmməd Rza Pəhləvi
İranın Baş naziri
	28 oktyabr 1923 – 1 noyabr 1925
Əvvəlki	Həsən Pirniya
Sonrakı	Məhəmmədəli Füruği (i. e.)
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	15 mart 1878
Doğum yeri	Alaşt, Savadkuh şəhristanı, Mazandaran ostanı, İran;
Vəfat tarixi	26 iyul 1944 (66 yaşında)
Vəfat yeri	Yohannesburq, Transvaal[d], Cənubi Afrika İttifaqı;
Vəfat səbəbi	ürək-damar xəstəliyi[d]
Dəfn yeri	Rza Pəhləvinin mavzoleyi;
Fəaliyyəti	siyasətçi, hərbi qulluqçu
Həyat yoldaşları	Tacülmüluk,; Turan xanım Əmirsüleymani;
Uşaqları	Oğulları: Məhəmməd Rza,; Qızları: Əşrəf, Şəms
Ailəsi	Pəhləvilər
Dini	şiəlik, İslam
Rütbəsi	briqada generalı
Təltifləri
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Rza şah Pəhləvi (fars. رضا پهلوی‎; 15 mart 1878^[1], Alaşt, Mazandaran ostanı – 26 iyul 1944^[2], Yohannesburq, Transvaal^[d]) — İran şahı (1925–1941), Pəhləvilər sülaləsinin banisi. Əhməd şah Qacarı devirib Pəhləvi xanədanını qurmuşdur. Onun qurduğu Pəhləvi rejimi sekulyarist, milliyyətçi, militarist və anti-kommunist rejimdir.

Doğumu

Rza Xan 1878-ci il martın 15-də Mazandaran əyalətinin Savadkuh şəhərindəki Alaşt kəndində anadan olmuşdur. Atası Abbas Əli (1815–1878) Savadkuhda polkovnik idi. Anası Nüşafarin Zəhra Qafqazlı immiqrant idi. Rza Xanın babası Murad Əli Xan bir əsgər idi və 1848-ci ildə Herat mühasirəsində həyatını itirdi.

Murad Əli Xanın 7 oğlu var idi. İlk oğlu Çıraq Əli Tehranda yaşamış və orduda xidmət etmişdir. İkinci oğlu Nüsrətullah Xan Savadkuhda xidmət eləmiş və Rza Xanın əmisi ilə bir müddət çalışmışdır. Rza Xanın atası Abbas Əli Xan yeddinci oğlu idi.

Rza Xanın atası Abbas Əli Xan 1814-cü ildə Alaştda dünyaya gəlmişdir. Əfqan müharibəsində döyüşmüşdür. Rza Xan Albay Abbas Əli Xanın ikinci nikahından doğulmuşdur.

İslahatları

Mirzə Kuçik Han və digərlərinin çıxardığı qarışıqlığı susdurdu və İran Azərbaycanı və Gilan — Mazandaranda mərkəzi hökumətin gücünü oturtdu. O, kürd üsyanlarını basdı.
Xüsusilə Kaşan və Luristanda hökm sürən quldurları yoxdur etdi.
Ordunun birləşməsi və modernləşdirilməsi. Hərbi xidmətdən keçmək.
Xuzistanda ortaya çıxan hökumətin basdırılması, bölgənin İrana təkrar bağlanması.
Cənub-Şimal dəmir yolunun tikintisi.
Şəriət hakim yerinə məhkəmə sisteminin yaradılması. Kapitulyasiya qanunlarının ləğvi.
İran Milli Bankının qurulması və ingilis banklarının İran iqtisadiyyatındakı yerlərinin kiçildilməsi.
Dəniz və hava qüvvələrinin yaradılması.
İran pullarını xarici banklarda İrana aparmaq.
Gömrük qanunvericiliyinin aradan qaldırılması və gəlirlərin dövlət hesabına daxil edilməsi.
Ziraat Bankının təsisi.
Hat və Dress kodunu çıxarmaq.
Tütün və şəkər fabriklərinin ölkənin dörd bir yanında qurulması.
Təhsil sisteminin modernləşdirilməsi.

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

↑ ¹ ² Rezā Shāh // SNAC (ing.). 2010.
↑ ¹ ² Arfa H. Reza Shah Pahlavi // Encyclopædia Britannica (ing.).

[_14b543c0665a5c57-1] ¹ ² Rezā Shāh // SNAC (ing.). 2010.

[_116344f94ed1432e-2] ¹ ² Arfa H. Reza Shah Pahlavi // Encyclopædia Britannica (ing.).

[1]

[2]