Stratokratiya

Stratokratiya — qədim yunanca "ordu" mənasını verən "stratós" və "hakimiyyət" və ya "güc" mənasını verən "krátos" sözlərindən əmələ gəlmişdir, hərbçilər tərəfindən rəhbərlik edilən idarəetmə formasıdır. Stratokratiyada hakimiyyət qolları yurisdiksiyanın qanuni çərçivəsində fəaliyyət göstərən hərbi qüvvələr tərəfindən idarə olunur. İdarəetmə adətən hərbi qulluqçular tərəfindən həyata keçirilir

Təsvir

Sparta Konstitusiyasında idarəçilik strukturu

"Stratokratiya" termini 1652-ci ildə siyasi nəzəriyyəçi Robert Filmer tərəfindən, daha əvvəl isə 1649-cu ildə Klavdius Salmasius tərəfindən İngiltərə Birliyinə istinadla istifadə edilmişdir. Stratokratiyada hökumət idarəçiliyinə seçkilər və ya digər vasitələrlə idarəetmədə iştirak etmək üçün məcburi və ya könüllü hərbi xidmət keçmiş vətəndaşlar və ya xüsusi fərqləndirmə ilə tərxis olunmuş veteranlar cəlb edilə bilər. Hərbi hakimiyyət hüquqi nizamnamələr, konstitusiya və ictimai normalarla dəstəklənir. Stratokratiya mahiyyət etibarilə avtokratiya və ya oliqarxiya demək deyil, hərbi liderliyə əsaslanır. Samuel Finer ordunun idarə etdiyi stratokratiya ilə ordunun mülki rəhbərliyin hökmranlığını tətbiq etdiyi hərbi rejimləri fərqləndirmişdir.

Sparta Diarxiyası, Qədim Roma, Qoryo, Kazaklar və Habsburq monarxiyası stratokratiyaya tarixi nümunə kimi qeyd edilə bilər.

Müasir dövrdə

1997–2011-ci illərdə Myanmada hakimiyyətdə olan Dövlət Sülh və İnkişaf Şurası mülki idarəçiliyi tamamilə ləğv edərək müasir stratokratiya nümunəsi göstərdi.

Akrotiri və Dekeliyanın suveren baza ərazilərində Böyük Britaniya Silahlı Qüvvələri hərbi idarəetmə quruluşunu həyata keçirir, burada idarəetmə prinsipləri həm Böyük Britaniya krallığı, həm də Kiprin dövlət quruluşundan fərqli olaraq unikal qanunlara söykənir.

Stratokratiya, tarix boyu və müasir kontekstlərdə hərbi rəhbərliklə səciyyələnən unikal idarəetmə formasını təmsil edir. Onun yayılması və təsirləri elmi müzakirələrin və qlobal müşahidələrin mövzusu olmaqda davam edir.