Tacikistan-Çin sərhədi

Çin və Tacikistan arasındakı sərhəd boyunca hasar

Tacikistan-Çin sərhədi 477 km (296m) uzunluqdadır və Qırğızıstan ilə yoldan, şimal-cənub xətti boyunca müxtəlif dağ silsilələri və Pamir silsiləsinin Əfqanıstanla keçid nöqtəsinə qədər uzanır.
Tacikistandan keçid məntəqəsinə gedən yol Murqab kəndindən keçir və dəniz səviyyəsindən 4365 metr yüksəklikdə yerləşir. Qışda məntəqənin bu hissəsi çoxlu qarla örtülür, bu da hərəkət etməyi çətinləşdirir. Xüsusilə ilin qış fəsli üçün insanlar və nəqliyyat vasitələrini il boyu keçməyə imkan verən yollar da daxil olmaqla müvafiq infrastruktur qurulmuşdur.

Tarix

Tacikistan-Çin sərhədi Tacikistan Respublikası ilə Çin Xalq Respublikası arasında keçən dövlət sərhədidir. Sərhəd Tacikistanın cənub tərəfdən deyil, şərqdən keçməsinə baxmayaraq, "MDB və Postsovet məkanının cənub sərhədi" nin bir hissəsidir. İki ölkənin dövlət sərhədinin ümumi uzunluğu 494.95 kilometrdir. Demək olar ki, bütün sərhəd bir tərəfdən Tacikistanın Dağ-Bədəxşan Muxtar Bölgəsindəki Pamir dağ silsiləsi boyunca, digər tərəfdən Çinin Sincan Uyğur Muxtar Vilayətinin cənub-qərb hissəsində keçir.
1991-ci ildə Tacikistan müstəqil olduqdan sonra, SSRİ-Çin sərhədinin bir hissəsini miras aldı. 2011-ci ildə Tacikistan, Pamir dağlarında 1,122 km² (433 kv m) ərazini Çin Xalq Respublikasına verərək, 130 illik mübahisəyə son qoyaraq 1999-cu ildə bağladığı müqaviləni ratifikasiya etdi. Bu ildə Tacikistan Respublikası ilə Çin Xalq Respublikası arasında hökumətlərarası bir razılaşma əldə edildi. Buna əsasən, iki ölkənin dövlət sərhədində beynəlxalq statuslu yeganə keçid məntəqəsi, Badaxşan Muxtar Vilayətinin Murqab bölgəsində və Sincan Uyğur Muxtar Rayonu Kaşqar rayonunda yerləşən Kulma-Karasu keçid məntəqəsidir. Müqavilədə Çin, Tacikistan ərazisinin 28.000 km² (11,000 kvadrat mil) -dən çox olduğu iddialarından imtina etdi. Bu dəyişikliklər Tayvanda Çin Respublikası hökuməti tərəfindən tanınmamış olaraq qalır.
Tacikistan və Çin arasındakı yeganə beynəlxalq dəhliz, iki ölkə arasında ən vacib ticarət və iqtisadi marşrut kimi xidmət edən Kulma keçidindən keçir. Tacikistanın qərb hissəsini Çin ilə birləşdirən avtomobil yolu, Murqab kəndi ərazisindən keçərək Çin istiqamətində və Qırğızıstanın şimal istiqamətində gedən dağlıq Bədəxşan Muxtar Vilayətinin ərazisindən keçir.
2012-ci ildə iki ölkənin dövlət sərhədini dəqiqləşdirmək üçün bütün delimitasiya və demarkasiya işləri başa çatdırıldı, iki dövlət arasında dövlət sərhədi və onun demarkasiyası ilə bağlı beynəlxalq müqavilələr imzalanaraq qüvvəyə mindi. Elə həmin il Tacikistan Respublikası ilə Çin Xalq Respublikası arasında dövlət sərhədi rejimi haqqında hökumətlərarası Saziş və Tacikistan Respublikası, Çin Xalq Respublikası və Əfqanıstan İslam Respublikası arasında üç ölkənin dövlət sərhədlərinin qovuşma nöqtələrinin yerləşməsi barədə üçtərəfli Saziş də imzalanmışdır. Bu razılaşmaları imzaladıqdan sonra tərəflər mübahisələrin və fikir ayrılığının istisna edilməsini təmin edən müəyyən edilmiş hissələrini bilməklə dövlət sərhədlərini tam qorumağa başladılar.