Tadeuş Kostyuşko
| Tadeuş Kostyuşko | |
|---|---|
| pol. Andrzej Tadeusz Bonawentura Kościuszko | |
.jpg) | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 4 fevral 1746[1][2] |
| Vəfat tarixi | 15 oktyabr 1817[1][3][…] (71 yaşında) |
| Vəfat səbəbi | insult |
| Vətəndaşlığı | |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Mənsubiyyəti | Reç Pospolita[5] |
| Qoşun növü | Kontinental Ordu |
| Rütbəsi | general-leytenant, general-mayor, briqada generalı, generalisimus, general[4] |
| Döyüşlər | |
| Təltifləri |
      |
 |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tadeuş Kostyuşko (pol. Andrzej Tadeusz Bonawentura Kościuszko; 4 fevral 1746[1][2] – 15 oktyabr 1817[1][3][…]) — polyak hərbi və siyasi xadimi, ABŞ-nin İstiqlal müharibəsinin iştirakçısı, 1794-cü il Polşa üsyanının rəhbəri, Belarusun, Polşanın, ABŞ-nin milli qəhrəmanı, Fransanın fəxri vətəndaşı, Reç Pospolita ordusunun generalissimusu.
Kostyuşko 1746-cı ilin fevralında Böyük Litva Hersoqluğunda (Reç Pospolitanın bir hissəsi idi) müasir Belarusiya ərazisində bir ailə mülkündə anadan olub, onun dəqiq doğum tarixi məlum deyil. 20 yaşında Varşavada kadet korpusunu bitirib. 1768-ci ildə Bar konfederasiyasının iştirakı ilə vətəndaş müharibəsi başlayandan bir il sonra Kostyuşko təhsilini davam etdirmək üçün Fransaya köçdü. O, 1774-cü ildə, ilk bölündükdən iki il sonra Reç Pospolitaya qayıtdı və maqnat Yozef Sosnovskinin mülkündə pedaqoq vəzifəsini tutdu. Lakin, onu işəgötürən həmin şəxsin qızı ilə uğursuz qaçmaq cəhdindən sonra o, Fransaya qayıtdı. 1776-cı ildə Kostyuşko Şimali Amerikaya köçdü və burada Kontinental orduda polkovnik rütbəsi ilə Amerika istiqal müharibəsində iştirak etdi. Hərbi mühəndis kimi o, Nyu Yorkdakı Uest Point qalası da daxil olmaqla istehkamları layihələndirib və onlara nəzarət edib. 1783-cü ildə onun xidmətlərini nəzərə alaraq, Kontinental Konqres onu briqada generalı rütbəsinə yüksəltdi.
Kostyuşko 1784-cü ildə vətənə qayıtdı. 1789-cu ildə general-mayor rütbəsi ilə Reç Pospolita ordusuna qoşuldu. Reç Pospolita ikinci dəfə bölündükdən sonra, 1794-cü ilin martında üsyan təşkil etdi və ona rəhbərlik etdi. 1794-cü ilin oktyabrında Matsejovice döyüşündə üsyançıların əsas qüvvələri rus qoşunları tərəfindən darmadağın edildi və Kostyuşko özü də əsir götürüldü. 1796-cı ildə rus imperatriçası II Yekaterinanın ölümündən sonra Kostyuşko onun varisi I Pavel tərəfindən əfv olundu və ABŞ-yə mühacirət etdi. 1798-ci ildə Avropaya qayıtdı və uzun müddət Fransada, Vyana konqresindən sonra və 1817-ci ildə ölümünə qədər - İsveçrədə yaşadı.
İstinadlar
[redaktə | vikimətni redaktə et]- ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ 1 2 КОСТЮШКО // Большая российская энциклопедия (rus.). Москва: Большая российская энциклопедия, 2004.
- ↑ 1 2 Tadeusz Kosciuszko (ing.). OUP, 2006. ISBN 978-0-19-977378-7
- ↑ 1 2 Kościuzsko, Tadeusz // Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
- ↑ 1 2 3 4 В. М—н Костюшко, Тадеуш-Анджей-Бонавентура (rus.). // Энциклопедический словарь СПб: Брокгауз — Ефрон, 1895. Т. XVI. С. 420–421.