Valentina Tatarova
| Valentina Kirillovna Tatarova | |
|---|---|
| Təxəllüsü | Valentina Tatarova |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Arşanovo ulusu, Altay rayonu, Xakasiya |
| Vətəndaşlığı |
 Rusiya |
| Milliyyəti | xakas türkü |
| Təhsili | Abakan Pedaqoji İnstitutu |
| Fəaliyyəti | yazıçı, şairə, publisist, ictimai xadim |
| Əsərlərinin dili | Xakas dili, rus dili |
| Janrlar | şeir, hekayə, povest |
| İlk əsəri | 1974-cü ildə “Bahar yarpaqları” |
| Mükafatları | Xakasiya Respublikası Əməkdar Mədəniyyət işçisi |
Valentina Kirilllovna Tatarova (Xakasca: Валентина Кирилловна Татарова, 15 iyun 1952, Arşanovo ulusu, Altay rayonu, Xakasiya ) – xakas şairəsi, yazıçısı və publisisti, Rusiya Yazıçılar Birliyinin üzvü, Xakasiya Respublikası Əməkdar Mədəniyyət işçisi.
Bioqrafiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Valentina Tatarova 15 iyun 1952-ci ildə Xakasiya Respublikasının Altay rayonunun Arşanovo ulusunda anadan olmuşdur. Orta təhsilini doğulduğu kənddə almış, daha sonra Abakan Pedaqoji İnstitutunun filologiya fakültəsini bitirmişdir. Təhsilini bitirdikdən sonra bir müddət orta məktəbdə müəllim, daha sonra jurnalist və tədqiqat-metodiki mərkəzdə elmi işçi, Xakasiya Yazıçılar Birliyinin sədr müavini vəzifələrində çalışmışdır.
Valentina Tatarova Rusiya Yazıçılar Birliyinin üzvü, Xakasiya Respublikasının Əməkdar Mədəniyyət işçisi, Moisey Bainov adına Xakasiya Respublikası ədəbi mükafatı lauretaıdır. Hazırda Abakan şəhərində yaşayır.[1]
Yaradıcılığı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Valentina Tatarova bədii yaradıcılığa orta məktəbdə oxuduğu illərdə şeirlə başlamışdır. O, "Gənc səslər" ədəbi birliyinin fəal üzvü olmuş, ilk əsərlərini də burada səsləndirmişdir. Onun ilk şeiri 1974-cü ildə "Bahar yarpaqları" adlı almanaxda dərc olunmuşdur. Lakin Valentina Tatarova özünün ədəbiyyat aləmində ilk uğurunu məşhur xakas yazıçısı Nikolay Domojakovun "Uzaq aulda" romanının motivləri əsasında məktəb səhnəsində tamaşaya qoyulmaq üçün ssenari yazması hesab edir.
İnstitutda oxuduğu illərdə Georgi Suvorova adına ədəbi birliyin fəaliyyətində yaxından iştirak etmişdir. Daha sonra Xakasiya Yazıçılar Birliyi yanında fəaliyyət göstərən "Тан Солбан" (Dan ulduzu) ədəbi birliyinə qatılmışdır.
Valentina Tatarova davamlı olaraq xakas və rus dilində yazdığı şeirləri ilə "Lenin yolu" (Ленин чолы) qəzetində və "Ax tasxıl" (Ах тасхыл) ədəbi almanaxında çıxış etmişdir.
1983-cü ildə Tuva, Xakasiya və Altayın gənc yazıçılarının seminarının yekun qərarına görə, Valentina Tatarovanın iki povesti ("Белая айра" və "Крик турпана") rus dilinə tərcümə olunaraq yayınlanmışdır. Bu əsərlərin yayınlanmasından sonra o, ədəbi prosesdə nüfuz qazanmışdır.
Onun əsərlərində ekologiyanın və ətraf mühitin qorunmasının aktual problemləri qaldırılır, obraz və qəhrəmanların təbiətə, cəmiyyətə, tarixə münasibətləri canlandırılır. Milli folklor motivləri, parlaq, ifadəli üslub müəllifin yaradıcılığını yaşlı və gənc nəsli təmsil edən oxucuların marağını çəkir. Əsərlərində həmçinin xakas xalqının soykökükü ilə bağlı olan əfsanələrə, miflərə geniş yer verilir. Xüsusilə, yazıçının nəsr əsərlərində xakas xalqının milli-etnik yaddaş problemi orijinal bədii formada əksini tapmışdır. Onun bir çox şeirlərinə xakas və rus bəstəkarları musiqi bəstələmişlər.[2]
Mükafatları[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Xakasiya Respublikası Əməkdar Mədəniyyət işçisi
- Xakasiya Ağsaqqallar Şurasının "Nəcib əməllərə görə" ordeni
- Moisey Bainov adına Xakasiya Respublikası ədəbi mükafatı (iyul, 2019)
Kitabları[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Аат табызы (Крик турпана): Повести. — Абакан, 1991. — 232 с.
- Крик турпана: Повести. — Абакан, 1993. — 272 с.
- Брусника на ладони: Сб. стихов. — Абакан, 1995. — 128 с.
- Чыл пазы — Голова Года: (Творч. реконструкция, ди-зайн праздника и науч. — эксперемент. модели сценариев) / В соавт. с Г.Г.Казачиновой. — Абакан, 1997. — 52 с.
- Белая волчица: поэтическая этнология. — Абакан: Хакас. кн. изд-во, 2007. — 282 с.
- Серебряные серьги: [стихи] — Абакан: Хакасское кн. изд-во, 2008
- Алтын теек: сборник стихов / — Абакан: Хакас. кн. изд-во, 2012. — На хакас. яз. — 88 с.
- Песни моих степей: сборник песен и романсов: [стихи] — Абакан: Хакасское кн. изд-во, 2016, 134 c.[3]
Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
Валентина Татарова: [Крат. справка] // Часхы пурлер. — Абакан, 1974. — С.83. Кызласова А. "Часхы пурлер" // Ленин чолы. — 1975. — 8 февр.
Солбанах Т. Хайдазар, минiн тостерiм? // Ленин чолы. — 1982. — 15 май.
Татарова В. Ырыстыгбын: [Писательница о себе] // Ах тасхыл. — 1986. — № 34. — С. 60.
Чичинин В. Хойыг хорбылар // Ленин чолы. — 1986. — 16,23 авг., 11,13 сент.
Хоботьев Г. Москвада В.Татарованын "Ах ойразы" // Ленин чолы. — 1988. — 24 сент.
Валентина Кирилловна Татарова: [Крат. биогр. справ-ка] // Хакас литературазы: 9 кл. — Абакан, 1997. — С.81.
Кошелева А. Я — твой потомок, древний мой народ // Хакасия. — 1996. — 21 мая.
Татарова В.К.: [Крат. справка] // Литература Хакасии: 11 кл. — Абакан, 1996. — С. 128–129.
Татарова Валентина Кирилловна: [Биогр. справка] // Кызласов А.С., Тугужекова В.Н. Писатели и художники Хакасии. — Абакан, 1997. — С.62–63. — На рус. и хакас. яз.
Бутанаева З. Незабываемая встреча // Хакасия. — 1998. — 15 апр.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Литературы народов России: XX в.: словарь. М.: Наука. Н. С. Надъярных. 2005. ISBN 5-02-010208-3.
- ↑ "Татарова Валентина Кирилловна". Литературная карта Хакасии. 2022-01-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-05-09.
- ↑ "Писатели Хакасии — детям: Татарова Валентина Кирилловна". Хакасская республиканская детская библиотека. 2014-04-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-05-09.