Vladimir Arnold

Vladimir Arnold
Vladimir Arnold
	rus. Владимир Игоревич Арнольд
	; Vladimir Arnold 2008-ci ildə
Doğum tarixi	12 iyun 1937[…]
Doğum yeri	Odessa, Odessa vilayəti, Ukrayna SSR, SSRİ[…];
Vəfat tarixi	3 iyun 2010[…] (72 yaşında)
Vəfat səbəbi	peritonit
Dəfn yeri	Novodeviçye qəbiristanlığı;
Vətəndaşlığı	SSRİ[…]; Rusiya[…];
Elm sahəsi	Riyaziyyat
Elmi dərəcəsi	fizika-riyaziyyat elmləri doktoru;
Elmi adı	REA-nın akademikləri[d]
İş yerləri	Paris-Dofin Universiteti,; Moskva Dövlət Universiteti (1963–1987),; Utrext Universiteti (1990–1990);
Təhsili	M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin mexanika-riyaziyyat fakültəsi[d],; Moskva Dövlət Universiteti;
Elmi rəhbəri	Andrey Kolmoqorov
Tanınmış yetirmələri	Sabir Hüseynzadə,; Askold Xovanskiy,; Aleksandr Qivental,; Aleksandr Varçenko,; Viktor Vasilyev
Üzvlüyü	London Kral Cəmiyyəti (1988–),; Fransa Elmlər Akademiyası,; ABŞ Milli Elmlər Akademiyası (1983–),; Rusiya Elmlər Akademiyası,; SSRİ Elmlər Akademiyası,; Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyası,; Dei Linçei Akademiyası;
Mükafatları
	mi.ras.ru/~arnold
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Vladimir İqoreviç Arnold (rus. Влади́мир И́горевич Арно́льд, 12 iyun 1937^[1]^[2]^[…], Odessa^[6]^[7]^[…] – 3 iyun 2010^[3]^[1]^[…])^[12] — elmin dinamik sistemlər, hamar inikasların məxsusiyyət nəzəriyyəsi, topologiya, cəbri həndəsə və klassik mexanika kimi sahələrində çalışmış Rusiya riyaziyyatçısı^[13].

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Atası, riyaziyyatçı İqor Vladimiroviç Arnold (1900—1948) RSFSR Pedaqoji Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü və Moskva Dövlət Universitetinin professoru olmuşdur. Anası, mədəniyyətşünas Nina Aleksandrovna Arnold (1909—1986) Puşkin muzeyində işləmişdir.

Hələ Moskva Dövlət Universitetinin üçüncü kursunda təhsil alarkən müəllimi Andrey Kolmoqorov ilə birlikdə Hilbertin on üçüncü problemini həll edərək dünya riyaziyyat ictimaiyyəti tərəfindən tanınmağa başlayan Arnold 1961-ci ildə namizədlik, 1963-cü ildə isə doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir. Onun "Klassik və səma mexanikasında hərəkətin dayanıqlılığı məsələləri" adlı doktorluq dissertasiyası sonralar yaradıcıları Kolmoqorov, Arnold və Mozerin şərəfinə adlandırılmış KAM-nəzəriyyənin əsas mənbələrindən biri olmuşdur.

Arnold 1961-ci ildən 1986-cı ilə qədər Moskva Dövlət Universitetinin Mexanika-riyaziyyat fakültəsində, 1986-cı ildən ömrünün sonuna qədər Steklov adına Riyaziyyat İnstitutunda, 1993-cü ildən 2004-cü ilə qədər isə paralel olaraq Paris-Dofin Universitetində işləmişdir. Rusiyalı alimlər arasında ən çox istinad olunan alimdir.^[14]

Əsas mükafatları[redaktə | mənbəni redaktə et]

Moskva riyaziyyat cəmiyyətinin mükafatı (1958)
Lenin mükafatı (1965, Andrey Kolmoqorov ilə birgə)
Kraford mükafatı (1982, Luis Nirenberq ilə birgə)
Volf mükafatı (2001)
Rusiya Federasiyasının Dövlət mükafatı (2007)
Şao mükafatı (2008, Lüdviq Faddeyev ilə birgə)

Fəxri adları[redaktə | mənbəni redaktə et]

Arnold 1984-cü ildə SSRİ Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, 1990-cı ildə isə həqiqi üzvü seçilmişdir. Həmçinin London Riyaziyyat Cəmiyyətinin (1976) fəxri üzvü, ABŞ Milli Elmlər Akademiyasının (1983), Paris Elmlər Akademiyasının (1984), London Kral Cəmiyyətinin (1988), Amerika Fəlsəfə Cəmiyyətinin (1990) xarici üzvü olmuşdur.

1981-ci ildə kiçik planetlərdən biri onun şərəfinə 10031 Vladarnolda adlandırılmışdır.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

↑ ¹ ² ³ ⁴ Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
↑ ¹ ² http://www.telegraph.co.uk/news/obituaries/science-obituaries/7886200/Vladimir-Arnold.html.
↑ ¹ ² http://www.heraldsun.com.au/news/breaking-news/numbers-up-as-top-mathematician-vladimir-arnold-dies/story-e6frf7jx-1225875367896.
↑ ¹ ² Catalogus Professorum Academiae Rheno-Traiectinae.
↑ ¹ ² Mathematics Genealogy Project (ing.). 1997.
↑ ¹ ² Anosov D. B., Bolibrukh A. A., Faddeev L. D., Gonchar A. A., Gromov M. L., Gusein-Zade S. M., Il'yashenko Y. S., Khesin B. A., Khovanskii A. G., Kontsevich M. L. və b. Vladimir Igorevich Arnol'd (on his sixtieth birthday). // Russian Mathematical Surveys IOP Publishing, 1997.C. 52, burax. 5. səh. 1117–1139. ISSN 0036-0279; 1468-4829; 0042-1316; 2305-2872 doi:10.1070/RM1997V052N05ABEH002106
↑ ¹ ² This Mathematical Month - June: A Brief Look at Past Events and Episodes in the Mathematical Community. American Mathematical Society.
↑ ¹ ² https://link.springer.com/chapter/10.1007%2F978-1-4612-1037-5_2.
↑ ¹ ² Sokolsky A. G. On the stability of small quasiperiodic motions in the hamiltonian systems (ing.). // Celest. Mech. Dyn. Astron. Springer Science+Business Media, 1978.Vol. 17, Iss. 4. P. 373–394. ISSN 0923-2958; 1572-9478; 0008-8714 doi:10.1007/BF01228958
↑ ¹ ² Adams D. N. The Gomboc. // h2g2 1999.
↑ ¹ ² Israel Gelfand, Math Giant, Dies at 96 (ing.). // The New York Times / J. Kahn Manhattan, NYC: The New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2009. ed. size: 1122400; ed. size: 1132000; ed. size: 1103600; ed. size: 648900; ed. size: 443000 ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
↑ "Arxivlənmiş surət". 2022-05-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-01-25.
↑ "Uşaqlar üçün ensiklopediya. Riyaziyyat.", Bakı, "Şərq-Qərb", 2008. səh.604
↑ Мемориальный список Arxivləşdirilib 2022-10-01 at the Wayback Machine, Индексы цитирования работ российских учёных.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Steklov adına Riyaziyyat İnstitutunun saytındakı şəxsi səhifəsi
Moskva Kəsilməz Riyazi Təhsil Mərkəzinin saytında ona həsr olunmuş səhifə
Math-Net.ru portalındakı səhifəsi

[_0ec555917dc4946b-1] ¹ ² ³ ⁴ Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.

[_582954922b39b345-2] ¹ ² http://www.telegraph.co.uk/news/obituaries/science-obituaries/7886200/Vladimir-Arnold.html.

[_12c052c13ae7712d-3] ¹ ² http://www.heraldsun.com.au/news/breaking-news/numbers-up-as-top-mathematician-vladimir-arnold-dies/story-e6frf7jx-1225875367896.

[_1ebbab09bf17b536-4] ¹ ² Catalogus Professorum Academiae Rheno-Traiectinae.

[_377879d21c440b95-5] ¹ ² Mathematics Genealogy Project (ing.). 1997.

[_256bb82983ce6705-6] ¹ ² Anosov D. B., Bolibrukh A. A., Faddeev L. D., Gonchar A. A., Gromov M. L., Gusein-Zade S. M., Il'yashenko Y. S., Khesin B. A., Khovanskii A. G., Kontsevich M. L. və b. Vladimir Igorevich Arnol'd (on his sixtieth birthday). // Russian Mathematical Surveys IOP Publishing, 1997.C. 52, burax. 5. səh. 1117–1139. ISSN 0036-0279; 1468-4829; 0042-1316; 2305-2872 doi:10.1070/RM1997V052N05ABEH002106

[_e64ed98efac331c0-7] ¹ ² This Mathematical Month - June: A Brief Look at Past Events and Episodes in the Mathematical Community. American Mathematical Society.

[_008882caa519de0f-8] ¹ ² https://link.springer.com/chapter/10.1007%2F978-1-4612-1037-5_2.

[_70ba50802d05f56f-9] ¹ ² Sokolsky A. G. On the stability of small quasiperiodic motions in the hamiltonian systems (ing.). // Celest. Mech. Dyn. Astron. Springer Science+Business Media, 1978.Vol. 17, Iss. 4. P. 373–394. ISSN 0923-2958; 1572-9478; 0008-8714 doi:10.1007/BF01228958

[_00c321b2a5859147-10] ¹ ² Adams D. N. The Gomboc. // h2g2 1999.

[_c10ac7b01693f202-11] ¹ ² Israel Gelfand, Math Giant, Dies at 96 (ing.). // The New York Times / J. Kahn Manhattan, NYC: The New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2009. ed. size: 1122400; ed. size: 1132000; ed. size: 1103600; ed. size: 648900; ed. size: 443000 ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X

[12] "Arxivlənmiş surət". 2022-05-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-01-25.

[13] "Uşaqlar üçün ensiklopediya. Riyaziyyat.", Bakı, "Şərq-Qərb", 2008. səh.604

[14] Мемориальный список Arxivləşdirilib 2022-10-01 at the Wayback Machine, Индексы цитирования работ российских учёных.

[1]

[2]

[6]

[7]

[3]

[8]

[9]

[10]

[11]

[4]

[5]

[12]

[13]

[14]