Fəxrəddin Razi

Fəxrəddin ər-Razi
Məhəmməd ibn Ömər əl-Hüseyn ət-Taymi əl-Bəkri ər-Razi
Digər adları	Fəxrəddin, ibn əl-Hatib
Doğum tarixi	1149
Doğum yeri	Rey, İran, Abbasilər xilafəti
Vəfat tarixi	1209
Vəfat yeri	Herat, Əfqanıstan, Quri Sultanlığı
Atası	Ömər əl-Hüseyn ər-Razi
Fəaliyyəti	filosof, riyaziyyatçı, üləma, astronom

Fəxrəddin Əbu Abdullah Məhəmməd ibn Ömər ər-Razi, daha çox Fəxrəddin ər-Razi (ərəb. فخرالدین الرازی‎ kimi tanınır; hicri 1149, Rey — hicri 1209, Herat) — əşirət qələminin tanınmış nümayəndəsi, altıncı mücəddid. Quri sultanlığında və Xarəzmşahlar dövlətində sarayda xidmət etmişdir. Yarımçıq olan məşhur Məfatih əl-qayb təfsiri ona məxsusdur. Bu təfsiri o, mutazilit əz-Zəmaxşarinin təfsirinə cavab olaraq yazmışdır.

Həyatı

Tam adı Əbu Abdullah Məhəmməd ibn Ömər əl-Hüseyn ət-Taymi əl-Bəkri ət-Təbaristani Fəxrəddin ər-Razi olan filosof 1149-cu ildə Reydə anadan olmuşdur. Atası Rey şəhərinin hatibi olmuşdur. Buna görə də onu İbn əl-Hatib (hatibin oğlu) deyə çağırmışlar. Şafi fiqhi, üsul əl-fiqh sahəsində ilk təhsilini atasından və əl-Kamal əs-Simnanidən almışdır. Fəlsəfəni isə Məcduddin əl-Cilidən öyrənmişdir.

Ər-Razi Orta Şərq şəhərlərini gəzib dolaşmışdır. Quri sultanlığında və Xarəzmşahlar dövlətində sarayda xidmət etmişdir. O, Heratda mədrəsə qurmuş və həyatının son illərini elə bu mədrəsədə keçirmişdir.

Əsərləri

• Məfatih əl-qayb
• Əsas ət-təqdis fi ilm əl-kəlam
• Cəmi əl-ölüm
• Ər-Risalə əl-kəmaliyə fi-l-həqaik əl ilahiyə
• Cahardaq risalə
• Əl-Məbahis əş-şərqiyə
• Lübub əl-işarət
• Əl-Ərbain fi üsul əd-din
• Etiqadat firəq əl-müslimin va-əl-müşrikin
• Mühəssəl əfkar əl-mütəqəddimin da-l-Mütəahhirin

Ədəbiyyat

• Наймов Н. Фахриддин Рази. // Из философского наследия народов Ближнего и Среднего Востока. — Ташкент, 1972, — С. 199—233.
• Кулматов Я. Фахриддин Рази. — Душашбе, 1980.