Yəmən əyaləti (Osmanlı)

Yəmən əyaləti
13°19′ şm. e. 43°15′ ş. u.
Ölkə	Osmanlı imperiyası
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb	1517
Ləğv edilib	1872

Yəmən əyaləti (ərəb. إيالة اليمن‎ ; osman. ایالت یمن) — Osmanlı İmperiyasının əyaləti (vilayət). Formal olaraq imperiyanın ayrılmaz hissəsi olsa da, uzaq əyaləti idarə etmək çox çətin idi. 17-ci əsrin əvvəllərində əyalət tamamilə Yəmən Zeydi dövləti tərəfindən ələ keçirildi, ancaq iki əsr sonra Osmanlılar buradakı hakimiyyətlərini bərpa etdilər. Yəmən əyaləti 1849-cu ildə Osmanlının Yəmən ərazilərinin çox hissəsini ələ keçirməsi ilə yenidən təşkil edildi. 1872-ci ildə imperiyada aparılan torpaq islahatından sonra əyalətin böyük hissəsində Yəmən vilayəti yaradıldı.

Tarix

1516-cı ildə Yəmən Misir məmlükləri tərəfindən ilhaq edilsə də, lakin sonrakı il Məmlük valisi Osmanlılara təslim oldu və sonradan Osmanlı qoşunları ölkəni ələ keçirdilər. 16-cı əsrin sonu, 17-ci əsrin əvvəllərində Zeydi imamı Böyük Qasımın başçılığı ilə Osmanlı orduları Zeydi qəbilələri tərəfindən Yəmən ərazisindən tamamilə çıxarıldılar. Lakin sonradan Osmanlılar buradakı hakimiyyətlərini bərpa etdilər

Valilər

İlk Osmanlı dövrü

• Mustafa paşa ən-Nəşşar (1539/40–1549)
• Özdəmir paşa (1549–1554)
• Mustafa paşa ən-Nəşşar (1554–1555/56)
• Qara Şahin Mustafa paşa (1556–1560)
• Mahmud paşa (1561–1565)
• Rıdvan paşa (1565–1567)
• Özdəmiroğlu Osman paşa (1569–1573)
• Murad paşa (1576–1580)
• Həsən paşa (1580–1604)
• Cəfər paşa (1607–1616)
• Mehmed paşa (1616–1621)
• Əhməd Fədli paşa (1622–1624)
• Heydər paşa (1624–1629)
• Aydın paşa (1628–1630)
• Qansuh paşa (1629–1635)

İkinci Osmanlı dövrü

• Mustafa Səbri paşa (May 1850 — mart 1851)
• Mehmet Sirri paşa (mart 1851 — oktyabr 1851)
• Bonaparta Mustafa paşa (oktyabr 1851 — may 1852)
• Kürt Mehmet paşa (May 1852 – may 1856)
• Babanlı Əhməd paşa (1-ci dəfə) (May 1856 – dekabr 1862)
• Mosullu Əli Yavər paşa (dekabr 1862 – avqust 1864)
• Babanlı Əhməd paşa (avqust 1864-fevral 1867)
• Tacirli Əhməd paşa (fevral 1867 — mart 1869)
• Halepli Əli paşa (mart 1869-may 1871)
• Topal Bursalı Mehmed Redif paşa (May 1871 – avqust 1871)

Yəmən vilayəti yaradıldı

Həmçinin bax

• Osmanlı Ərəbistanı

Əyalətin inzibati bölgüsü

19-cu əsrin ortalarında əyalətin sancaqları:

1. Mokha sancağı
2. Əhariş sancağı (Əbu Ariş?)
3. Massu sancağı