Yelena Paleoloqina
| Yelena Paleoloqina | |
|---|---|
| yun. Ἑλένη Παλαιολογίνα | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Mistra qalası, Moreya, Yunanıstan |
| Vəfat tarixi | (30 yaşında) |
| Vəfat yeri | Nikosiya, Kipr |
| Dəfn yeri | Müqəddəs Dominik Kral Monastırı, Nikosiya |
| Həyat yoldaşı | II İoann |
| Uşağı | 2 |
| Atası | II Feodor Paleoloq |
| Anası | Kleofa Malatesta |
| Dini | Yunan Pravoslav Kilsəsi |
| Fəaliyyəti | consort[d] |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Yelena Paleoloqina (yun. Ἑλένη Παλαιολογίνα; 3 fevral 1428 – 11 aprel 1458, Nikosiya, Nikosiya rayonu[d])[1] — Kipr və Ermənistan Kralı II İoannla evliliyi ilə Kipr və Ermənistan Kraliçası, Yerusəlimin titullu Kraliçası və Antakya şahzadəsi olan Paleoloq ailəsindən olan Bizans şahzadəsi. Kipr Kraliçası Şarlottanın anası idi.
O, portuqaliyalı kürəkəni Juanı zəhərləmiş və ərinin məşuqəsinin burnunun kəsilməsini əmr etmiş ola bilər.[2] Bununla belə, o, 1453-cü ildə Konstantinopolun süqutundan sonra Kiprdə bir çox Bizans qaçqını qarşıladı və onlara kömək etdi.[3]
Erkən həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yelena 3 fevral 1428-ci ildə Yunanıstanın Moreya şəhərindəki Mistra qalasında Moreya despotu II Feodor Palaioloq və Kleofa Malatestanın yeganə övladı olaraq anadan olmuşdur. Onun ata tərəfdən babası Bizans İmperatoru II Manuil Paleoloq idi və əmiləri arasında imperatorlar VIII İohann Paleoloq və XI Konstantin Paleoloq var idi. Onun beş yaşı olanda anası öldü. Yunanıstanda latın dövlətlərinə qarşı Moreyanın birləşməsi üçün aparılan müharibədə işğal edildiyi üçün atası heç vaxt yenidən evlənmədi.
Kipr kraliçası fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]
3 fevral 1442-ci ildə Nikosiyadakı Müqəddəs Sofiya Kafedralında Yelena Kipr və Ermənistan Kralı II İoannla, Yerusəlimin titullu Kralı və Antakya şahzadəsi ilə evləndi.[4] O, Luzinyan sülaləsindən olan Kipr Kralı Yanus və Şarlotta de Burbon-La Marşenin oğlu idi. Yelena İoannın ikinci arvadı idi, onun birinci arvadı Montferratlı Amadeya 1440-cı ilin sentyabrında vəfat etmişdi. Onun toyu günü on dörd yaşı tamam olmuşdu, İoannın isə iyirmi yeddi yaşı vardı. Amadi salnaməsi 2 fevral 1442-ci ildə Madam Yelena Paleoloqina de la Moreyanın Kiprə gəlişini və ertəsi gün onun evliliyini qeyd etdi.[5]
Evləndikdən qısa müddət sonra Yelena ərinin gözəl məşuqəsi Marietta de Patrasın burnunun kəsilməsini əmr etdi.[6] Marietta Yelena ilə evlənməzdən bir neçə il əvvəl İoanna Jak adlı oğlan doğmuşdu.[7] Sonralar Yelena və Jak qatı düşmənə çevriləcək, hər biri Kral İoann üzərində nüfuz qazanmağa çalışacaqlar. Yelena ərinin on altı yaşında ikən Nikosiya arxiyepiskopu Jak təyin etməsindən narazı idi. Oğlan 1 aprel 1457-ci ildə Kral kamerqer İakopo Urrini öldürəndə vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı və o, adadan qaçdı, lakin Kral İoann onu əfv etdi və arxiyepiskopluq ona qaytarıldı.
Yelena, onun ardınca gələn və Luzinyan sarayında vəzifələr verilən çoxsaylı Bizans sarayının üzvləri sayəsində Kiprdə yunan təsirinin canlanmasına görə məsuliyyət daşıyırdı. Bu, Bizans İmperiyası ilə əlaqələrin yenilənməsinə səbəb oldu. 1453-cü ildə Konstantinopolun Osmanlı türklərinin əlinə keçməsindən sonra Kiprə qaçan bir çox bizanslı qaçqınları qarşıladı və onlara yardım etdi.[8] O, "xarakter baxımından ərindən daha güclü" kimi təsvir edilmişdir. O, səltənəti öz üzərinə götürdü və onun pravoslav inancının və yunan mədəniyyətinin lehinə siyasəti ona təhlükəli düşmən kimi baxan frankları qəzəbləndirdi; lakin o, hücum edə bilməyəcək qədər güclü olmuşdu. Papa II Piy də onu Pravoslav Kilsəsini dəstəklədiyinə görə qınadı və onun Manqanın Müqəddəs Georgi Monastırına ildə 15.000 dukat ayırması da "yoxsul dövrlərdə həddindən artıq səxavət" hesab edildiyi üçün çox tənqid olundu. Kiprli yunanlar isə öz maraqlarını düşünən cəsarətli, qətiyyətli xarakterinə görə Yelenanı həmişə böyük qəhrəman kimi hörmətlə qarşılamışlar.
1457-ci ildə o, katolik partiyasına dəstək verən kürəkəni Portuqaliyalı Juanı zəhərləmiş,[9] bununla da onun qəzəbinə və düşmənçiliyinə səbəb olmuş ola bilər; həmçinin qızının Savoyyalı Lüdovik ilə evlənməsini arzulayırdı. Bu ikinci evlilik Yelena qızı Şarlotta üçün təşkil etdi; lakin Şarlotta və Lüdovik arasındakı evlilik 1459-cu ildə, Yelena və Kral İoann hər ikisi öldüyü zaman baş verdi və o zaman Şarlotta Kipr taxtında atasının yerinə oturdu.
Ölümü[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yelena 11 aprel 1458-ci ildə Nikosiya qalasında vəfat etdi, burada Kral İoann və onun qeyri-qanuni oğlu Jakın üsyanı zamanı barrikada qurdular.[10] Müqəddəs Dominik Kral Monastırında dəfn edildi. İoann həmin il öldü və onun yerinə onun sağ qalan yeganə qanuni övladı Şarlotta keçdi.
Övladları[redaktə | mənbəni redaktə et]
Birlikdə İoann və Yelenanın iki qızı vardı:[11]
- Kipr Kraliçası Şarlotta (28 iyun 1444–16 iyul 1487), ilk dəfə 1456-cı ilin mayında Portuqaliyalı İnfant Juanla evləndi; ikinci dəfə isə, 4 oktyabr 1459-cu ildə Cenevrə qrafı Savoyyalı Lüdoviklə, onun doğumundan bir ay sonra adı açıqlanmayan oğlu var idi. Şarlotta 1458-ci ildə Kipr taxtına keçdi.
- Kleopa de Luzinyan (8 iyun 1448-ci ildə vəfat edib).
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2011-08-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-23.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2011-08-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-23.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2011-08-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-23.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2011-08-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-23.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2011-08-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-23.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2011-08-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-23.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2011-08-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-23.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2011-08-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-23.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2011-08-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-23.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2011-08-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-23.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2011-08-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-23.