Azərbaycan (qəzet, 1989)
| Azərbaycan | |
|---|---|
.jpg) |
"Azad Azərbaycan" və ya yarandığı adı ilə "Azərbaycan" qəzeti — Qarabağa Xalq Yardımı Komitəsinin orqanı olaraq 1989-cu ildə nəşrə başlamış, 1992-ci ildə Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin mətbuat orqanı olan "Həyat" qəzeti ilə birləşmişdir.[1]
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
1988-ci ildə Dağlıq Qarabağda başlanan hadisələr nəticəsində öz dədə-baba yurdlarından didərgin düşmüş həmvətənlərimizə kömək məqsədilə 1989-cu ilin avqustunda Sovet Azərbaycanında yeni təşkilat — Qarabağa Xalq Yardımı Komitəsi təsis olundu. Avqustun 29-da təsis olunan komitəni Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti sentyabrın 15-də təsdiqləyir. Qarabağa Xalq Yardımı Komitəsinin əsas təşəbbüskarlarından biri şair, yazıçı-publisist, 1988-ci ilin noyabr-dekabr aylarında Meydan hərəkatının liderlərindən Sabir Rüstəmxanlı idi. Komitənin sədri yazıçı Bayram Bayramov idi.[1]
Respublikada cərəyan edən hadisələrə dərhal reaksiya verə bilmək üçün operativ mətbu orqan gərək idi. Bu məqsədlə əvvəl sırf Qarabağda, daha sonra bütün Azərbaycanda qəzet yaymaq, işləmək üçün "Azərbaycan" adlı qəzetinin çap olunması ideyası ortaya çıxır. Qəzetin adı 1918–1920-ci illərdə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə çıxmış "Azərbaycan" qəzetindən alınmışdır.[1]
1989-cu il oktyabrın 6-da Sabir Rüstəmxanlı və Şərif Kərimlinin redaktorluğunda Qarabağa Xalq Yardımı Komitəsinin nəşri olan "Azərbaycan" qəzetinin ilk sayı işıq üzü görür. Tiraj sürətlə yayılır. Qəzetin işçiləri nüsxələri özləri də yayırlar, maşınlarla rayonlara daşıyırlar. Rayonlarda rabitə şöbələrinin qabağına qəzetin səhifələri də yapışdırılır. Ağır təzyiqlər, müxtəlif səviyyələrdə məhkəmələrə baxmayaraq 3 il boyunca "Azərbaycan" qəzeti öz sözünü deməyə davam etdi, tam mənasında xalq qəzeti oldu.[1]
1991-ci ildə Sovet İttifaqının dağılması ilə Azərbaycanda mətbuat işləri yeni mərhələyə daxil oldu. "Kommunist" (1991-ci ildən "Xalq qəzeti") qəzeti sovet dövründə Azərbaycanın əsas rəsmi mətbu nəşri idi. Qəzet Azərbaycan KP MK-nın, Azərbaycan SSR Ali Sovetinin və Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin orqanı idi. 1990-cı ildə Ali Sovet və Nazirlər Sovetinin hər biri özünə yeni qəzet yaratdı. Nazirlər Sovetinin qəzeti "Respublika" adlandırıldı. Ali Sovet (daha sonra Milli Məclis) isə "Azərbaycan" qəzetinə varislik etmək, yəni buraxacağı qəzetin adını "Azərbaycan" qoymaq istəyirdi. Lakin həmin dövrdə Qarabağa Xalq Yardımı Komitəsi "Azərbaycan" adında qəzet buraxırdı. Qanununa görə isə eyni adda iki qəzet nəşr etmək olmazdı. "Azərbaycan" öz adını Ali Sovetə güzəştə getmədi.[2]
Buna görə də Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 2 noyabr 1990-cı il qərarı ilə təsis olunan qəzetə "Həyat" adı verildi. "Həyat"ın çapına 1991-ci ildən başlandı. Ona həm də "rəsmi qəzet" statusu verildi. Yazıçı-dramaturq Əfqan Əsgərov qəzetin baş redaktoru oldu.
1992-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Mətbuat Komitəsinin sədri, daha sonra Mətbuat və İnformasiya naziri olan Sabir Rüstəmxanlının təşəbbüsü, Ali Sovetin sədri İsa Qəmbər, Prezident Əbülfəz Elçibəy, Dövlət katibi Pənah Hüseyn və dövlət müşaviri Arif Hacılının razılığı ilə sənədlər imzalandı və Ali Sovetdə "Azərbaycan qəzeti ilə "Həyat" qəzeti birləşdirilməsi" müraciəti müzakirə edilərək yekdilliklə qəbul edildi: "Azərbaycan" parlamentin mətbu orqanı kimi çıxmağa başladı.[1]
23 sentyabr 1992-ci il tarixli nömrəsi ilə "Azərbaycan" qəzeti parlamentin mətbu orqanı olaraq çıxmağa başladı.[2]
Bu qəzet isə 1990-cı illərin ortalarına qədər Azad Azərbaycan adı ilə çıxmağa davam edir.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ 1 2 3 4 5 Nərimanoğlu, Bəkir. ""Azərbaycan"ın dönüşü". Novator.az. 2019-10-04. 2023-08-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-08-05.
- ↑ 1 2 Nərimanoğlu, Bəkir. ""Azərbaycan"ın həyatı". Novator.az. 2019-09-20. 2022-09-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-08-05.
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Günəş, Rüfanə. "Sabir Rüstəmxanlı: ""Azərbaycan" qəzetinin yubileyinə keçmiş əməkdaşların hamısı dəvətlidir"". modern.az (az.). İstifadə tarixi: 2024-01-08.
